ارزيابي تحمل به خشكي در ژرم‌پلاسم جو (Hordeum vulgare L.)بومي اقليم گرم و خشك ايران

Evaluation of Drought Tolerance in Barley (Hordeum vulgare L.( Germplasm from Warm and Dry Climates of Iran

تعداد 277 مورفوتيپ از ژرمپلاسم جو زراعي بانك ژن گياهي ملي ايران، متعلق به يازده استان كشور با اقليم گرم و خشك، از نظر تحمل به خشكي مورد ارزيابي قرار گرفتند. مورفوتيپ ها در دو آزمايش تنش خشكي و نرمال كاشته شدند. بر اساس عملكرد دانه، شاخص هاي تحمل به تنش محاسبه شدند. بررسي آماره هاي توصيفي عملكرد در هر دو شرايط و شاخص هاي تنش نشان داد كه شاخص STI داراي بزرگترين ضريب تغييرات بود. شاخص هاي GMP و STI براساس همبستگي بالا با عملكرد دانه در شرايط نرمال و تنش خشكي به عنوان مناسبترين شاخصها شناسايي شدند و 59 مورفوتيپ در گروه متحمل به خشكي قرار گرفتند كه از بين آنها مورفوتيپهاي 70227 از يزد، 2/6507، 6436 و 1/6252 از بوشهر، 70013 و 70014 از كرمان، 2/6652 از خوزستان، 6421 از خراسان و 70017 از سيستان و بلوچستان داراي مقدار شاخص STI بيشتري بودند و به عنوان مورفوتيپ هاي برتر در اين تحقيق شناسايي شدند. بر اساس فاصله اقليدسي بين منشاء مورفوتيپ مورد بررسي، مورفوتيپهاي سيستان و بلوچستان و بوشهر، كمترين و مورفوتيپ هاي خوزستان و لرستان بيشترين شباهت را داشتند. در نمودار پراكنش منشاء مورفوتيپ ها، مبتني بر مقياس بندي چندبعدي، استانهاي لرستان، فارس، هرمزگان، خوزستان و مركزي در اطراف نمودار و دورتر از ساير استانها و بوشهر و اصفهان در نزديكي مركز نمودار واقع شدند. از آنجا كه مورفوتيپ هاي مورد بررسي در اين تحقيق بومي اقليم گرم و خشك كشور بودند، تحمل بالايي نسبت به تنش خشكي نشان دادند و تنوع ژنتيكي بالائي از اين نظر در ژرمپلاسم وجود داشت.

A total of 277 barley landraces belonging to barley collection of National Plant Gene Bank of Iran, originating from eleven provinces in aridzone of Iran were evaluated for drought tolerance. The genetic materials were planted in two normal and stress experiments in augmented design scheme. The grain yield was measured and stress tolerance indices were computed. Results of descriptive statistics indicated that STI had higher coefficient of variation (56.56%) than the other stress indices. GMP and STI with large coefficient of correlation with grain yield under stress and normal conditions were identified as the best indices. Fiftynine morphotypes were located at group A of Fernandez category, among them, 70227 from Yazd, 6507.2, 6436 and 6252.1 from Boshehr, 70013 and 70014 from Kerman, 6652.2 from Khozestan, 6421 from Khorasan and 70017 from Sistan and Balochestan had the largest STI and were identified as superior morphotypes in this research. Based on Euclidean distance between origins of the accession, morphotypes of Sistan and Balochestan had the lowest and morphotypes of Khozestan and Lorestan had the highest similarity. Provinces Lorestan, Fars, Hormozgan, Khozestan, and Markazi were located at the margin of scatter plot drawn based on multidimensional scaling, while Boshehr and Isfahan were located near to origin. Since the morphotypes in this research were all originating from arid climates, most of them exhibited high tolerance to drought stress, but a high genetic diversity was observed in local germplasm of barley for drought tolerance.