ارزيابي كاربرد ورمي‌كمپوست و اسيد هيوميك بر صفات مورفولوژيك، عملكرد، ميزان و تركيب‌هاي اسانس در كشت ارگانيك گياه دارويي زنيان (Trachyspermum ammi L.)

Effects of vermicompost and humic acid on morphological traits, yield, essential oil content and component in organic farming of Ajwan (Trachyspermum ammi L.)

امروزه مهمترین اصل برای دستیابی به حاصلخیزی خاك و تغذیه مناسب گیاهی در كشاورزی ارگانیك، استفاده از نهاده‌های آلی و زیستی به جای كودهای شیمیایی می‌باشد. كاربرد این نهاده‌ها، علاوه‌بر تأمین سلامت گیاهان دارویی موجب حفاظت محیط‌زیست نیز می‌شود. این پژوهش، به‌منظور ارزیابی كاربرد ورمی‌كمپوست و اسید هیومیك بر صفات مورفولوژیك، عملكرد، درصد و تركیب‌های اسانس در كشت ارگانیك گیاه دارویی زنیان (Trachyspermum ammi L.) انجام شد. برای بررسی اثر تیمارهای ورمی‌كمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هكتار) و اسید هیومیك در سه سطح (صفر، 5/0 و 1 درصد) آزمایشی به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح پایه بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه كردستان اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد كه بیشترین ارتفاع بوته و تعداد چترك در چتر، از كاربرد سطح سوم ورمی‌كمپوست حاصل گردید. سطح سوم اسید هیومیك نیز موجب افزایش معنی‌دار صفات ارتفاع بوته و تعداد چترك در چتر شد. براساس اثرات هم‌افزایی بین ورمی‌كمپوست و اسید هیومیك، بیشترین تعداد چتر در بوته، عملكرد دانه، عملكرد بیولوژیك و درصد اسانس از كاربرد توأم سطح سوم ورمی‌كمپوست و سطح سوم اسید هیومیك بدست آمد. بنابراین به نظر می‌رسد كه می‌توان از كودهای آلی مانند ورمی‌كمپوست و اسید هیومیك به‌عنوان جایگزینی مناسب برای كودهای شیمیایی برای حصول شرایط مطلوب برای بهبود عملكرد كمّی و كیفی گیاه دارویی زنیان استفاده كرد.

Nowadays, using organic inputs instead of chemical fertilizers is the most important point for achieving soil productivity and suitable plant nutrition in organic farming. The application of these inputs not only protects the environmental health, but also improves the qualitative characteristics of medicinal plants. The purpose of this research was to investigate the effects of vermicompost and humic acidon morphological traits, yield, essential, oil content and component of Ajowan (Trachyspermum ammi L.). Thus, a field experiment was conducted in the Agriculture Research Station of Kurdistan University in 2013. The treatments consisted of three level of vermicompost (0, 5 and 10 t.ha-1) and three levels of humic acid (0, 0.5 and 1 percent). The study was conducted in a randomized complete blocks design with factorial arrangement and three replications. The results showed that the highest plant height and number of umbels/plant were obtained at the third level of vermicompost. The third level of humic acid caused the highest values of plant height and number of umbels/plant, as well. The highest number of umbel /plant, seed and biological yield and essential oil percentage were obtained with applying the third level of vermicompost and humic acid. Hence, it seems that organic fertilizers such as vermicompost and humic acid could be applied as a proper alternative to improve the qualitative and quantitative yield of Ajowan.