تعيين شاخص‌هاي انتخاب مناسب براي اصلاح عملكرد دانه در زيره سبز (Cuminum cyminum L.)

Evaluation of selection indices for improving grain yield in Cuminum cyminum L.

برای اصلاح صفات پیچیده‌ای مانند عملكرد، یكی از مؤثرترین روش‌ها در گزینش ژنوتیپ‌های مطلوب، استفاده از شاخص‌های انتخاب می‌باشد. در این پژوهش، به‌منظور ارزیابی كارآیی شاخص‌های مختلف انتخاب، 50 ژنوتیپ زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در یك آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در سال 91-۱۳90 در مزرعه پژوهشی دانشگاه شهید باهنر كرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص‌های انتخاب اسمیت-هیزل 1 و 2 و پسك-بیكر براساس هفت صفت ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد چتر، تعداد چترك، تعداد دانه در بوته، وزن بذر بوته و وزن اندام هوایی بوته در دو حالت، همراه با بذر و بدون بذر محاسبه و مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پاسخ مستقیم و همبسته صفات نشان داد كه ژنوتیپ‌های با تعداد دانه در بوته و تعداد شاخه فرعی بیشتر و ارتفاع كمتر از قابلیت عملكرد بالاتری برخوردار بودند. در شاخص اسمیت-هیزل 1 و 2 صفات تعداد شاخه فرعی و تعداد چترك بالاترین پاسخ را به انتخاب داشتند. در حالیكه در شاخص پسك-بیكر صفت تعداد چتر بهترین پاسخ را به انتخاب داشت. براساس نتایج بدست آمده، شاخص اسمیت-هیزل (همراه با بذر) بالاترین كارایی انتخاب را برای اصلاح عملكرد داشت و می‌تواند برای انتخاب ژنوتیپ‌های مناسب در برنامه ‌های اصلاحی زیره سبز مورد استفاده قرارگیرد.

The selection indices is one of the most effective methods for improving complex traits such as yield. In the current study, 50 genotypes of cumin (Cuminum cyminum L.) were evaluated to assess the efficiency of different selection indices. The experiment was conducted in a randomized complete block design whit three replications in the Research Farm of Shahid Bahonar University, Kerman, Iran in 2011-2012. The Smith-Hazel and Pesek-Baker indices were evaluated based on seven traits including plant height, number of branches, number of umbels/plant, number of umbelets/plant, number of seeds/plant, seed yield/plant and shoot weight (with and without seed). The results of response to selection and relative selection efficiency indicated that the genotypes with higher number of seeds and branches/plant and lower plant height had the highest yield potential. In the Smith-Hazel index, number of branches and umbelets/plant had the highest response to selection, while in the Pesek-Baker index, the number of umbels/plant had the highest response to selection. Our results indicated that the Smith-Hazel index had the most selection efficiency and could be used in cumin breeding programs.