مطالعۀ سنگ مادر متابازيت‌هاي حاشيۀ سد و رودخانۀ‌ زاينده‌رود (پهنۀ سنندجسيرجان) با تأكيد بر داده‌هاي شيمي كاني‌ها

Study of protolith of metabasites from Zayandehrood dam margin and river (SanandajSirjan zone) with emphasis on minerals chemistry

متابازيت هاي مطالعه شده در حاشيۀ سد و رودخانۀ زاينده رود و در حدود 100 كيلومتري غرب شهر اصفهان قرار دارند. اين متابازيت ها كه بخشي از پهنۀ سنندج سيرجان محسوب مي شوند دربردارندۀ اكلوژيت، آمفيبوليت و شيست سبز هستند. بررسي ها نشان مي دهد كه اكلوژيت ها در فشار بالا و در حدّ رخسارۀ اكلوژيت تشكيل شده اند و سپس بر اثر دگرگوني قهقرايي به اكلوژيت هاي آمفيبوليتي تبديل شده اند. ميزان LREE در گارنت ها و آمفيبول ها پايين است و ميزان HREE افزايش چشمگيري نشان مي دهد. نسبت پايين La/Yb در آمفيبول ها نيز نشان مي دهد كه گارنت و آپاتيت عامل اصلي كنترل كننده در توزيع عناصر خاكي كمياب سنگين هستند. ويژگي هاي ژئوشيميايي عناصر كمياب نامتحرّك در اين متابازيت ها كه كم تر در تأثير دگرساني و دگرگوني درجۀ بالا قرار داشته اند، نشان مي دهد كه خاستگاه اين متابازيت ها بازالت هاي رشته هاي ميان اقيانوسي است. در واقع اكلوژيت ها همان بازالت هاي پوستۀ اقيانوسي نئوتتيس بوده اند كه بر اثر فرورانش اين پوسته به زير صفحۀ ايران و طي يك دگرگوني ناحيه اي ديناموترمال پيش روندۀ فشار بالا دما متوسّط تشكيل شده اند و سپس هنگام بازگشت به سطح زمين و بر اثر يك دگرگوني قهقرايي به اكلوژيت هاي آمفيبوليتي تبديل شده اند. هم زمان با برخورد نهايي پوستۀ اقيانوسي نئوتتيس با صفحۀ ايران در نئوژن، يك مرحلۀ دگرشكلي شديد در منطقه رخ داده است كه موجب بالا آمدن سنگ هاي دگرگوني فشار بالا از عمق به سطح شده است.

Studied metabasites of The Zayandehrood River and Dam margin are located at about 100 km West of Isfahan town. These metabasites are part of the SanandajSirjan Structural zone including eclogites, amphibolites and green schists. Studies suggest that the eclogites were formed at highpressure condition in eclogite facies and were finally changed to eclogitic amphibolites under the retrogressive metamorphism. Geochemical characteristics of immobile trace elements that are less affected by alteration and HighPressure deformation suggest that the origin of these metabasites are mid oceanic ridge basalts (MORB). In fact, these eclogites are the same NeoTethys MORBs that caused by the subduction of the oceanic crust to beneath of the Iranian microcontinent were formed during a high to medium temperature, progressive dynamothermal regional metamorphism and then returned to the surface were transformed to the eclogitic amphibolites caused by retrogressive metamorphism. Along with final collision between NeoTethyan oceanic crust and the Iranian microcontinent at Late Cretaceous, an intense metamorphism phase occurred in the region and deeper high pressure metamorphic rocks were uplifted to the Surface.