اعجاز موسيقايي قرآن در آيينه عبارت‏هاي موزون عروضي

Musical Inimitability of the Qur'an Mirrored in Arūżi Rhythmic Expressions

در معناي اعجاز قرآن وجوه متعددي، هم به لحاظ ظاهري و هم از حيث محتوايي بيان كرده‌اند. يكي از مهمترين جنبه‌هاي نظم موسيقايي قرآن كريم، ضرب‏آهنگ يا موزون بودن عبارات آن است كه در كنار جاذبه معنايي و محتوايي قرآن بر زيبايي آن ‏افزوده و سبب كشش و جذبۀ مضاعف آن مي‏شود. آن‏چه به نحو تفصيلي براي نخستين بار در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفته است، عبارات موزوني است كه وزن آن‏ها قابل تطبيق بر اوزان عروضي است و در بسياري از آيات قرآن كريم به چشم مي‌خورد. براي بررسي اين موضوع، عباراتي از چهار جزء آغازين قرآن كريم كه بدون نياز به هيچ‏گونه دخل و تصرفي موزون هستند، استخراج و بر اساس اركان عروضي آن‏ها دسته‏بندي شده‌اند. يافته‏هاي اين پژوهش به صراحت حاكي از آن است كه عبارات موزون با وزن عروضي در قرآن به فراواني به چشم مي‌خورند و داراي اوزاني هستند كه در شعر عربي يا  فارسي يا هر دو يافت مي‌شود. بر اساس پژوهش حاضر تعداد اين‏گونه عبارات، تنها در چهار جزء نخست و تنها با احتساب اوزان متفق‌الاركان 120 عدد است. بدين ترتيب مي‌توان تعداد عبارات موزون (اعم از متفق يا مختلف‌الاركان) در سراسر قرآن كريم را بالغ بر چند هزار فقره تخمين زد. تعداد بسيار زياد اين عبارات در سرتاسر قرآن كريم نشان مي‏دهد كه اين پديده در قرآن، بر خلاف نظر كساني كه معتقدند موزونيّتِ اين عبارات بدون قصد گوينده بوده است، نه تنها تصادفي نيست، بلكه مي‌تواند جلوه‌اي از اعجاز فرازماني و فرازباني قرآن باشد.

Different interpretations have been proposed about the inimitability of the Qur'an, both in terms of form and content. One of the most significant aspects of the musical order of the Holy Qur'an is its prosody or rhythmicity which, besides semantic and content attractiveness of the Qur'an, increases its beauty and amplifies its charm. What was examined in detail for the first time in this paper are prosodic chunks of the Qur'an, whose meters match ʿarūżi meters and which occur in many Qur'anic ayahs. To this end, those expressions in the first four juz’ of the Qur'an, which are rhythmic without any modification were extracted and classified according to their prosodic foot types. The findings clearly show that such expressions are found abundantly in the Qur'an, with a variety of meters belonging to both Arabic and Persian prosody. Based on the results, the number of such expressions and only inclusive of the iterativefoot chunks in the first four juz' is 120. Thus, the total number of such chunks in the whole Qur'an can be estimated to be exceeding thousands of expressions. The affluence of such expressions throughout the Qur'an implies that despite some authors who regard it as not to be intentional on the part of the Interlocutor, this phenomenon is not accidental, but can exhibit the panchronic and crosslinguistic nature of the inimitability of Qur'an.