بررسي تحليلي آغاز و پايان منظومه‌ شهريارنامه بر اساس روايتي نقالي

An analytical study on the commencement and the ending of Šahryârnâmeh epic according to a storytellers’ narrative

شهريارنامه يكي از منظومه هاي پهلواني نسبتاً مفصل پس از شاهنامه فردوسي است كه آغاز و انجام آن افتاده است. اين منظومه تنها منظومه پهلواني پس از شاهنامه است كه به يكباره و بدون هيچ مقدمه اي آغاز مي شود و بي فرجام به پايان مي رسد و چندان توفيقي در ميان عامه مردم نداشته است. به نظر مي رسد دشواري ابيات، گسستگي پيوند معنايي ميان بخش هاي مختلف داستان، افتادگي هاي روايت به ويژه در آغاز و پايان داستان از عوامل مؤثر در پذيرش نيافتن اين منظومه در ميان مردم بوده باشد. در منطقه كوهمره سرخي، چهار روايت شفاهي از منظومه هاي پهلواني پس از شاهنامه موجود است كه از اين ميان، دو روايت «برزونامه» و «بانوگشسب‌نامه» در ميان برخي از قصه گويان و راويان رواج دارد اما دو روايت «فرامرزنامه» و «شهريارنامه» در ذهن و زبان مردم جايگاهي ندارد. اين دو روايت تنها به وسيله مسن ترين و معروف ترين نقال اين منطقه علي حسين عالي‌نژاد، آخرين بازمانده نقالان و راويان منطقه روايت مي شود. در روايت وي منظومه داراي آغاز و پاياني سنجيده و روشن است و سراينده آن نيز كه بر اساس تحقيقات انجام شده معلوم نيست مشخص است. در اين جستار تلاش شده است با رويكردي تحليلي به مباحث زير پرداخته شود: ذكر خلاصه اي از آغاز و انجام داستان در روايت نقالي موجود، بررسي و تحليل عناصر بومي و اساطيري در روايت نقالي، پاسخ به اين پرسش كه آيا راويان به نسخه اي كامل از منظومه شهريارنامه دسترسي داشته اند يا خود دست به آفرينش آغاز و انجام منظومه زده اند، اشاره اي به تفاوت ها و شباهت هاي روايت نقالي و روايت منظوم، ذكر حكايت چگونگي سرايش منظومه و پاسخ به اين پرسش كه تا چه ميزان مي توان به درستي اين حكايت اعتماد كرد.

&Scaronahryârnâmeh is one of comparatively voluminous epics composes after the &Scaronâhnâmeh, but its commencement and ending is lost. This is the only heroic epic that begins suddenly with no introduction and also ends abruptly without any conclusion. Amongst the verses composed after the &Scaronâhnâmehhas met little welcome in the public. It seems that the difficulty of verses, meaning detachment, between different segments of the story andnarrative lacuna, especially at the beginning and the end of the story could be one of effective factors of this work’s being abandoned among people. In KohmarrehSorkhi Region there are four oral narratives of heroic verses composed laterthan the &Scaronâhnâmeh among which, Borzūnâmeh and Bânūgo&scaronasbnâmeh are rampant among some storytellersand narrators, but Farâmarznâmeh and &Scaronahryârnâmeh have been abandoned by the public’s mentality. These recent two are narrated only by the oldest storyteller of the region, Alihossein Âlinežâd. In his narration, the verses have meaningful and lucid beginning and ending and the composer of this work is known although he is unknown according to all studies done. This essays tries to accomplish these three with an analytical approach: 1 to mention a summary of the commencement and the end of the story in the extant storytelling narrative and responding to the question of whether the narrators have had access to a complete version of the work or they have independently created a beginning and an end for it 2 to point out the differences and the resemblances between the storytellers’ narrative and the versified one 3 to mention the story of how the versified work was created and to answer the question of how much one can trust the integrity of this story.