تجلّي قرآن كريم در ديوان اديب ‏الممالك فراهاني

Manifestations of the Holy Qur'an in AdibalMamalek Farahani's Divan

مردم ايران كه نداي حيات بخش اسلام را با گوش جان شنيدند، با اشتياق تمام اين فرهنگ را پذيرفتند؛ فرهنگي كه قرآن كريم، جامع تمامي ويژگي هاي آن بود. شوق آراستگي به قرآن و آداب قرآني نيز در در جنبه هاي مختلف زندگي ايرانيان از جمله عرصۀ شعر و ادب فارسي راه يافت و شاعران ادب فارسي از همان آغاز با بهره گيري از آيات قرآن كريم به صورت هاي مختلف با اشاره به آيات قرآني و استفاده از معني و مفهوم آنها بلاغت و فصاحت خويش را نشان دادند و سخن خويش را به مضامين و لطايف قرآني آراستند و علاوه بر تاثيرپذيري از جنبه هاي محتوايي و مضموني، در بُعد بلاغت نيز از اسلوب و شيوۀ بيان كلام وحي تاثير پذيرفتند و گفتار خويش را زيبايي و ارج بخشيدند. اديب الممالك فراهاني از جملۀ شاعراني است كه تاثيرپذيري از قرآن را مي توان يكي از خصايص سبكي سخن او به شمار آورد كه اشارات قرآني به صورت هاي مختلف وامگيري، اقتباس، تلميح، حلّ، ترجمه و تاثيرپذيري تصويري به وفور در شعر او تجلي يافته است. در پژوهش حاضر، اَشكال گوناگون تأثيرپذيري اديب الممالك از قرآن كريم بررسي و شواهد مربوط استخراج و طبقه بندي شده است. در ميان اشكال مختلف، وامگيري و اقتباس بيشترين بسامد و تأثّر تصويري و ترجمه پايين ترين بسامد را داراست.

Iranian people accepted Islam wholeheartedly when they heard the reviving call of this religion. All features of the Islamic culture are displayed in the Holy Qur'an. The enthusiasm to be adorned by the Qur'an and Qur'anic rites also found way to different aspects of Iranians' lives including Persian poetry and literature. Persian poets, using the Holy Qur'an ayahs, presented their oratory in various forms with reference to the Qur'anic ayahs and their meanings and decorated their words with Qur'anic concepts and subtleties. And besides being influenced by the content and themes, they were affected by the Qur'anic method of expression, adding beauty and greatness to their speech. AdibalMamalek Farahani is one of the poets whose Qur'anic influence can be considered as one of his stylistic characteristics. Qur'anic references in his poetry are abundantly visible in the form of borrowing, adaptation, allusion, hal (unstringing), translation and pictorial influence. The present study extracted and categorized different forms of AdibalMamalek Farahani's influence from the Qur'an and the related evidence. Among these forms, borrowing and adaptation are the most, and pictorial influence and translation are the least frequent.