نخل گرداني محرم در درخش: نگاهي انسان شناختي

آيين سوگواري ماه محرم جايگاه ويژه اي در زندگي اجتماعي ايرانيان داشته و در هر نقطه از كشور با توجه به فرهنگ و جغرافياي خاص آن منطقه، به شيوه هاي خاصي برگزار مي شود. از جمله آيين هاي محرم، نخل گرداني است كه در گستره وسيعي از كشور برگزار مي شود. درخش به عنوان يكي از روستاهاي با قدمت تاريخي، از جمله كانون هاي برگزاري اين آيين مي باشد. به دليل تمايزات شاخصي كه در شكل نخل درخش با ديگر مناطق كشور وجود دارد و هم چنين شيوه و مراسم خاص نخل گرداني كه با تقسيم كار اجتماعي بسيار دقيق انجام مي گيرد، اين موضوع مورد مطالعه قرار گرفت. هدف مقاله حاضر، توصيف و فهم مراسم عاشوراي درخش و تحليل انسان شناسانه اين مراسم نمادين به عنوان بخشي از ميراث فرهنگ مذهبي در شرق كشور مي باشد. نوشتار حاضر تلاش دارد با استفاده از روش پژوهش كيفي از نوع ميداني (مردم نگاري) و با بهره گيري از روش مصاحبه و مشاهده و بر مبناي آراي تفسيري كليفورد گيرتز، به مطالعه مراسم نخل گرداني محرم درخش بپردازد. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه آيين و مناسك نخل گرداني در درخش ضمن بقاي رابطه فرد و جامعه، سبب تقويت انسجام اجتماعي، هويت جمعي و همبستگي فرهنگي، تقويت وجدان جمعي و ارتباطات نسلي در اين روستا شده است. از سوي ديگر، بر نحوه جهان بيني فرد و شكل گيري هنجارها در ذهن او موثر است. از ديگر يافته هاي اين پژوهش آن است كه اين مراسم در نوع خود و در سطح خراسان جنوبي، منحصر به فرد است و علي رغم مشابهت هايي كه با آئين نخل گرداني در ديگر مناطق كشور دارد، به لحاظ صورت، ظاهر نخل و زمان و نحوه اجراي مراسم، تفاوت هايي با ديگر مناطق كشور دارد.