پديد آورندگان :
راهب، عليرضا نويسنده دانشگاه تهران,ايران , , حيدري، احمد نويسنده دانشكده مهندسي و فناوري كشاورزي,گروه علوم و مهندسي خاك,دانشگاه تهران,ايران Heidari, A. , محمودي، شهلا نويسنده دانشگاه تهران,ايران ,
كليدواژه :
فرآيندهاي خاكسازي , عوامل خاكسازي , اقليم خشك , فاكتور غني‌شدن , تشكيل خاك
چكيده فارسي :
مطالعات پيدايش و تكامل خاك مبتني بر درك صحيح از فرآيندهاي ژئوشيميايي حاكم بر محيط هاي خاك سازي و نحوه تشكيل خاك ها مي باشد. در اين تحقيق ويژگي هاي فيزيكوشيمايي و ژئوشيميايي خاك هاي تشكيل شده بر روي سنگ مادر بازالت در 6 خاكرخ منتخب در يك رديف اقليمي متشكل از سه اقليم خشك (اشتهارد)، نيمه خشك (قزوين) و نيمه مرطوب (رودبار) مورد مطالعه قرار گرفت. غلظت كل برخي عناصر در تمام افق هاي خاك تعيين و با سنگ مادر مقايسه شد و نقش تركيب ژئوشيميايي سنگ مادر بر غلظت كل عناصر مذكور در خاك بررسي گرديد. به علاوه، الگوهاي غني شدن-تهي شدن و آناليز توازن جرم عناصر با استفاده از عنصر مرجع Ti تعيين شد. عناصر مختلف الگوهاي غني شدنتهي شدن متفاوتي را نشان دادند. در خاك هاي منطقه خشك، نقش ماده مادري و خصوصيات ليتوژنيك در غلظت عناصر نسبت به دو منطقه ديگر بيشتر است و غلظت عناصر موجود در خاك به دليل هواديدگي و آبشويي كمتر خاك ها به سنگ مادر نزديك تر بود. درحالي كه با حركت به اقليم هاي مرطوب تر، فرآيندهاي خاك سازي شدت بيشتري پيدا كرده و الگوهاي غني شدنتهي شدن عناصر روند متفاوتي نشان مي دهند. توزيع برخي عناصر مانند منيزيم، كلسيم، آهن و مس بيشتر تحت تاثير فرآيندهاي خاك سازي و برخي عناصر ديگر مانند سديم، آلومينيوم، سيليس، فسفر، كلر، منگنز، موليبدن، كادميوم و سرب متاثر از مواد مادري هستند. به طور كلي بخشي از تفاوت مشاهده شده در تغييرات غلظت عناصر را مي توان به ماهيت شيميايي و قابليت تحرك بالاي برخي عناصر، و بخش ديگر را به سرعت هواديدگي ماده مادري تحت تاثير تغييرات زيست اقليمي نسبت داد.
چكيده لاتين :
Soil genesis and evolution studies are based on well understanding of geochemical processes involved in pedogenic processes and formation of soil. Parent materials are main factors controlling soil properties in arid and semiarid regions. In this study, physicochemical and geochemical properties of 6 selected soil profiles developed on basalt rocks along arid (Eshtehard), semiarid (Qazvin) and semihumid (Roodbar) climosequence representing three different climatic zones were investigated. The total content of Si, Al, Fe, K, Mg, Ca, Na, Mn, P, Zn, Cl, Cu, Pb, Mo and Cd of all soil horizons were compared to parent rocks to reveal the role geochemical composition of rock on total concentrations of these elements in soil. Enrichment/depletion patterns of elements were assessed using Ti as reference element. The studied elements exhibited different enrichment/depletion patterns. In soils of arid region, the role of parent material and lithogenic properties in concentration of elements were greater than other areas and the content of these elements due to lower weathering and leaching were closer to the parent rock. While, in more humid climates pedogenic processes were more intensive and enrichment/depletion patterns of elements showed states that are more progressive. Distribution of some studied elements such as magnesium, calcium, iron and copper were significantly affected by soil forming process and the parent material affected some other elements such as sodium, aluminum, silicon, phosphorus, chlorine, manganese, molybdenum, cadmium and lead. In general, part of the difference in the concentrations of elements can be related to their chemical nature and the mobility of some elements, and some part to rapid weathering of parent materials affected by bioclimatological changes.
