معناشناسي «فؤاد» در قرآن كريم

The Semantic of “Fo’ad” in the Holy Quran

واژۀ «فؤاد» يكي از مهم ترين مفاهيم قرآني است كه نظر و تدبّر هر انديشمند قرآني را به خود جلب مي كند. اين واژه تاكنون به رغم تلاش هاي برخي لغويون، مفسرين و علما، با رويكرد معناشناسانه بررسي نشده است. كاربرد اين واژه در قرآن كريم 16 مرتبه در 15 آيه هست. اين پژوهش با روش معناشناسي كه نگاه تحليلي و دقيق به متن است، به‌تبيين معناي «فؤاد» و استخراج مؤلّفه هاي معنايي آن از قرآن كريم پرداخته است. بررسي آياتي كه واژۀ «فؤاد» در آن به كار رفته است اين‌گونه نشان داد كه اين كلمه در كاربرد قرآني بر محور جانشيني و تا حدودي تقابل، با مفهوم قلب و بر محور هم نشيني با مفاهيمي مثل تثبيت، هوي، ربط و... در يك حوزۀ معنايي قرار مي گيرد. كشف مؤلّفه هاي معنايي «فؤاد» سبب تجلّي بيشتر معارف ناب قرآني براي روشني راه عبد خداوند متعال و نشان‌دادن جهان بيني خاص و نظام مند قرآن كريم است.

The term “fo’ad” is one of the most important Koranic concepts which draws each and every thinker’s attention. The word has never been semantically investigated despite the terminologists, interpreters, and the scientists’ attempts. The word has been used in the Quran 16 times in 15 signs. This research has explained the meaning of “fo’ad” as well as the extraction of its semantic components from Quran through an analytic perspective. The investigation of the signs where the word has been used showed that the word, in its Koranic use, has the meaning of “heart” in the paradigmatic axis whereas it has such meaning as “تثبيت” (= confirmation), “هوي (=vagary), “ربط” (=relation) in the syntagmatic axis. The exploration of the semantic components of “fo’ad” results in the reflection of the pure Koranic cognitions in a more effective way so that the God’s servants find their life way and are showed a specific ideology.