بررسي اثر اسيد ساليسيليك و اسيد جاسمونيك بر صفات رويشي و روابط يوني ريشه و اندام هوايي اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرايط تنش شوري

سابقه و هدف: اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) مهمترين گياه دارويي خانواده نعناعيان مي باشد كه از دير باز در طب سنتي نقش داشته است. رشد و عملكرد گياهان در بسياري از مناطق دنيا توسط تنش هاي محيطي غيرزنده از جمله شوري، محدود مي گردد كه در سطح جهان خسارات گسترده اي به گياهان وارد نموده است و يكي از مهمترين عوامل محدود كننده عملكرد محصولات در سرتاسر جهان به شمار مي رود. اين تحقيق به منظور بررسي تاثير اسيد ساليسيليك و اسيد جاسمونيك بر روي برخي از صفات رويشي، سديم و پتاسيم ريشه و اندام هوايي گياه دارويي اسطوخودوس در شرايط تنش شوري و نيز بررسي استفاده از اسيد ساليسيليك و جاسمونيك، براي كاهش اثرات سوء ناشي از تنش شوري و نيل به سوي معرفي نهاده هاي جديد موثر انجام پذيرفت. مواد و روش ها: اين آزمايش در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامي واحد يادگار امام خميني (ره) شهرري و گلخانه واقع در منطقه 4، به مرحله اجرا در آمد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاَ تصادفي با چهار تكرار اجرا گرديد، كه در آن تنش شوري از منبع نمك طعام (NaCl)، در چهار سطح (0، 25، 50 و 75 ميلي مولار)، اسيد ساليسيليك در دو سطح (0 و 7/0 ميلي مولار) و اسيد جاسمونيك در دو سطح (0 و 100 ميكرو مولار) در نظر گرفته شد. يافته ها: مقايسه ميانگين اثرات ساده شوري نشان داد كه اين عامل سبب كاهش معني دار صفات مورفولوژيكي وزن خشك ريشه و اندام هوايي، طول ريشه و اندام هوايي، تعداد شاخه هاي فرعي، سطح برگ، نزول صفات پتاسيم ريشه و اندام هوايي و نيز افزايش سديم ريشه و اندام هوايي، شد. نتايج تحقيق نشان داد، تنها اثر متقابل سه گانه عوامل آزمايشي بر صفت وزن خشك ريشه، معني دار شد. در اين شرايط بيشترين ميزان وزن خشك ريشه معادل (21/2 گرم) ، در عامل هاي عدم اعمال تنش شوري و كاربرد اسيد ساليسيليك و جاسمونيك حاصل گرديد. يافته هاي تحقيق مويد اين نكته بود كه بيشترين مقدار پتاسيم ريشه به ترتيب با 20/1 و 96/1 درصد وزني عنصر در ماده خشك در شرايط عدم وجود تنش شوري و كاربرد 7/0 ميلي مولار اسيد ساليسيليك و 100 ميكرومولار اسيد جاسمونيك حاصل گرديد. نتيجه گيري: بر اساس يافته هاي تحقيق، به نظر مي رسد افزايش جذب پتاسيم ريشه و اندام هوايي نيز توانسته است به عنوان يكي از مكانيزم-هاي موثر در ارتقاء مقاومت به شوري ايفاي نقش كند. هر چند در بيشتر صفات مورد آزمون، نقش اسيد ساليسيليك در بهبود صفات رويشي، محتوي پتاسيم ريشه، اندام هوايي و از طرف ديگر كاهش سديم در ريشه و اندام هوايي گياه اسطوخودوس موثرتر از اسيد جاسمونيك بوده است.