ارزيابي روند گسترش افقي شهر در حريم گسل هاي لرزه اي و مناطق خطرپذير طبيعي و پيامدهاي آن ؛ (مطالعه موردي: شهرستان سقز در استان كردستان)

مروري بر پژوهش هاي مختلف در حوزه سكونتگاههاي انساني نشان مي دهد كه مكان گزيني و استقرار آنها همواره متاثر از ويژگي هاي محيط طبيعي و ساختار زمين شناسي بوده است، بر اين اساس مكان استقرار (دشت ها، دامنه و غيره) بخش اعظم سكونتگاههاي انساني به طور اعم و سكونتگاههاي شهري به طور اخص همواره به دليل مجاورت نسبي با گسل ها در معرض تاثيرپذيري از وقوع پديده هايي چون زلزله، روراندگي، زمين لغزش و غيره بوده است. وقوع زلزله هاي متعدد در طي دهه هاي اخير در نقاط مختلف كشور و پيامدهاي منفي گسترده آن بويژه بر روي كانونهاي شهري دليلي بر اثبات اين مدعاست، شهر سقز واقع در استان كردستان بواسطه اسقرار در مجاورت گسل هاي متعدد (گسل هاي رودخانه سقز، رودخانه وليخان، سنته و غيره) از جمله سكونتگاههايي است كه از يك سو، ويژگي هاي بستر طبيعي استقرار آن امكان تاثيرپذيري از اين ويژگي را فراهم ساخته اند و از سوي ديگر، توسعه افقي شهر در طي دهه هاي اخير در جهت گسل هاي فوق زمينه هاي تاثيرپذيري را به شدت افزايش داده است. بر اين اساس، اين نوشتار در پي آنست كه ضمن بررسي امكان خطرپذيري وقوع زلزله به واكاوي نقش توسعه فيزيكي و افقي شهر در افزايش خطرپذيري زلزله بپردازد. براي اين منظور، با استفاده از نقشه هاي رقومي توپوگرافي و زمين شناسي به مقياس 250000: 1و با بهره گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي و داده هاي لرزه نگاري دستگاهي و تاريخي، نقشه منحني هاي هملرز و پهنه بندي خطر زمين لرزه ترسيم شدند. نتايج پژوهش نشان مي دهند كه بر اساس نقشه سايز موتكتونيك و بررسي تاريخ وقوع زمين لرزه در منطقه امكان وقوع زلزله هاي با شدت بالا در منطقه سقز وجود دارد و همچنين شهر، شتابزده به سمت ارتفاعات ناپايدار و در بخش هاي شمالي و غربي شهر در حريم گسل هاي فرعي درجه دو توسعه پيدا كرده است. بر اين اساس تدوين تدابير و برنامه هاي استراتژيك در راستاي كاهش خطرپذيري از وقوع زلزله از طريق كنترل و سمت و سودهي بهينه به توسعه افقي شهر لازم و ضروري است.