دشت سر فيروزآباد در دوره ي مس و سنگ: مروري بر استقرارهاي دالمايي حاشيه ي شرقي ماهيدشت در زاگرس مركزي

يكي از سنت هايي كه در شمال غرب و غرب ايران كمتر به آن توجه شده، سنت سفال گري دالما است. اين سنت سفالي داراي حوزه ي گسترش وسيعي از شمال غرب ايران تا زاگرس مركزي است، اما اطلاعات ما از اين دوره بسيار مختصر و تنها محدود به چند مقاله و گزارش نه چندان مفصل است. در سال 1388 هياتي به منظور مطالعه و شناسايي، آشنايي با تاريخچه اسكان جوامع انساني و مطالعه ي الگوهاي استقراري از دوره هاي پيش از تاريخ تا معاصر در منطقه، پاي به سرفيروزآباد نهاد. طي بررسي دشت سرفيروزآباد در جنوب كرمانشاه، 28 محوطه با سفال دالما شناسايي شد، كه در اين پژوهش اين محوطه ها باهدف شناسايي الگوهاي استقراري و روابط درون منطقه اي با روش توصيفي -تحليلي و روش آماري استنباطي از جمله تحليل خوشه اي، مورد مطالعه قرار خواهند گرفت. براي رسيدن به اين هدف از نرم افزارهاي SPSS و Arc GIS استفاده شد. بر اين اساس وسعت محوطه ها به عنوان متغير وابسته و عوامل محيطي، مانند: فاصله ي محوطه ها از مسيرهاي ارتباطي، فاصله ي محوطه ها از منابع آب، درصد شيب و ارتفاع محوطه ها از سطح دريا، به عنوان متغير مستقل در نظر گرفته شده است. بر اساس مكان گزيني استقرارها، تعدادي از اين محوطه ها با مساحت كمتر از يك هكتار در دامنه ي كوه ها و مناطق تپه ماهوري قرار دارند و برخي ديگر نيز با مساحت بيشتر از يك هكتار در ميان دشت و در كنار منابع آب دائمي واقع شده اند. به نظر مي رسد كه اين استقرارها مربوط به گروه هاي متفاوتي از مردمان يكجانشين و كوچ نشين بوده است كه در كنار هم زندگي مي كردند. اهميت اين پژوهش از اين رو است كه مي تواند برهم كنش هاي فرهنگي درون منطقه اي اين دو گروه از مردمان را، در دوره ي دالما مشخص كند. پراكنش محوطه ها و الگو هاي استقراري اين دشت، در طي اين دوره وابستگي به منابع زيست محيطي به ويژه منابع آب را نشان مي دهد.