بررسي تغييرات الگوهاي پراكنش محوطه هاي دوره هاي مفرغ و آهن در دشت چمچمال (زاگرس مركزي)

شناخت محيط در بررسي استقرارهاي انساني و ايجاد تغييرات در زيست بوم يكي از مباحث مهم در شاخه اي از علم باستان شناسي چشم انداز مي باشد. مطالعه ي قرارگيري مكان باستاني در بستر طبيعي منجر به درك واقعي مجموعه پتانسيل هاي محيطي و فرهنگي، سيستم معيشتي و اقتصادي ساكنان را در بر دارد؛ براين اساس با توجه به محدوديت ها و پتانسيل ها گونه ي خاصي از آرايش فضايي محوطه ها را درپي خواهد داشت. دشت چمچمال از وسيع ترين دشت هاي ميان كوهي منطقه ي زاگرس مي باشد كه در آن دو رودخانه ي گاماسياب و دينور جريان دارد. جاده ي بزرگ خراسان در طول مسير شرقي-غربي دشت و به موازات رودخانه ي گاماسياب در اين دشت تداوم مي يابد. متوسط ارتفاع دشت چمچمال از سطح دريا بين 1300 تا 1400متر و وسعت حوضه ي آبريز آن تا دهانه ي ورودي دينور 460 كيلومترمربع است. در اين پژوهش به تحليل الگوي استقرار دوره هاي مفرغ و آهن دشت چمچمال، پتانسيل هاي زيست محيطي، نحوه ي پراكنش استقرار ها پرداخته مي شود كه در نتيجه مشخص شد، دوره هاي مفرغ و آهن در دشت چمچمال بر پايه ي دو شيوه ي معيشت كشاورزي و دامداري بوده است. مشخصه ي اصلي دوره ي مفرغ اين دشت، عمدتاً واقع شدن در مركز دشت و نزديك به منابع آب دائمي و معبر اصلي است. اين الگو در بطن خود وابستگي تجاري و كشاورزي را نشان مي دهد. در دوره ي آهن اغلب نوعي جابه جايي استقرارها از مركز دشت به دامنه ي كوهستاني (شمال دشت) را نشان مي دهد كه به پيروي از يك الگوي خطي در امتداد دره هاي كوهستاني واقع شده اند، در نتيجه محوطه ها از مركز دشت به حاشيه رانده مي شوند؛ اين امر بيانگر تغيير غلبه و برتري اتكا معيشتي از كشاورزي به دامداري قلمداد مي شود، در نتيجه محوطه هاي حاشيه جنوبي از نظر معيشتي وابستگي بيشتر به دامداري دارند و شعاع حوزه ي گيرش محوطه ها وسيع تر مي شود.