بررسي تطبيقي مفهوم تصوير شعري از ديدگاه نقدي محمد رضا شفيعي كدكني و جابر عصفور

تصوير شعري، يكي از عناصر زيبايي­شناختي شعر است كه از ديرباز مورد توجه ناقدان بوده است. محمد رضا شفيعي كدكني و جابر عصفور از جمله ناقدان معاصر ايران و مصر هستند كه با نگاهي نو به اين مسئله پرداخته­اند. اين جستار مي­كوشد تا با شيوه توصيفي - تحليلي و در چارچوب دو كتاب صور خيال در شعر فارسي از محمد رضا شفيعي كدكني و الصوره الفنيه في التراث النقدي والبلاغي عند العرباز جابر عصفور، به بررسي و تحليل ديدگاه هاي نقدي اين دو ناقد در خصوص تصوير شعري بپردازد. يافته هاي پژوهش، نشان مي­دهد كه ديدگاه­هاي شفيعي كدكني در خصوص عناصر تشكيل دهنده تصوير شعري، كامل تر از ديدگاه هاي عصفور است؛ اما هر دو ناقد، تعريف مشترك و مفهوم يكساني از تصوير ارائه دادند و از ميان اجزاي تصوير شعري بيشتر به مبحث تشبيه و استعاره پرداخته­اند. هر دو ناقد معتقدند كه تصوير بايد با ديگر اجزاي شعر، چون معني، عاطفه و موسيقي پيوند داشته باشد. ديدگاه­هاي نقدي جابر عصفور در مبحث كاركرد تصوير شعري، كامل تر از ديدگاه هاي شفيعي كدكني است؛ چراكه كاركردهاي بسيار و مهمي چون شرح و توضيح، اقناع مخاطب، مبالغه در معني و تحسين و تقبيح را براي تصوير شعري برمي شمرد. از سوي ديگر، ديدگاه هاي نقدي شفيعي كدكني، الهام گرفته از آراء عبدالقاهر جرجاني است، اما ديدگاه هاي عصفور، ريشه در ديدگاه هاي ناقدان پيشين چون جاحظ، عبدالقاهر جرجاني و حازم قرطاجني دارد.