معنا و حدود «استقلال» به مثابه هدف در تربيت ديني (بررسي تطبيقي)

استقلال به طور كلي، به «ناوابستگي به غير» و «اتكا به خود» اشاره دارد، اما معنا و حدود آن در تربيت، محل اختلاف صاحب نظران بوده است. بدين روي، ضرورتِ شناخت معنا و حدود استقلال متربي به عنوان ويژگي غيرقابل اجتناب، براي هدف گذاري در تربيت و اقدام عملي در جهت آن، آشكار است. تمايزهاي قابل تاملي دراين باره در بين ديدگاه هاي موجودِ فلسفه تعليم و تربيتِ غرب، با ديدگاه برآمده از منابع اسلامي به چشم مي خورد كه براي تعيين هدف هاي تربيتي، نيازمند تعيين موضعي قابل دفاع است. بنابراين، موضوع اين جستار بررسي و ارزيابي معنا و حدود «استقلال مطلوب» به عنوان هدف تربيت ديني از دو منظر مزبور است. اين جستار تطبيقي به توصيف و ارزيابي ديدگاه ها با روش «تحليل متن و سنجش منطقي آنها» با معيارِ «توجه به ابعاد لازم» و «قابليت تحقق» پرداخته است. نتايج اين بررسي نشان مي دهد كه برآورد بيش از حد از توانايي عقل و اختيار انسان، برخي فيلسوفان تعليم و تربيت غرب را به تعيين استقلالي بيش از حد فراخ دامنه كشانده است. اين در حالي است كه ديدگاه اسلامي ضمن توجه خاص به رابطه مربي و متربي، به ويژه در تربيت ديني، محدوديت هاي هستي شناختي اراده و اختيار، و نارسايي عقلِ تنها را لحاظ كرده و براي رفع آنها، تكيه گاه قابل اعتماد و برنامه خاص ارائه كرده است.