روايت‌ پژوهي كودك كار شدن در شهر مشهد

Narrative research of children resorting to child labor in the city of Mashhad

پديده كودكان كار بيش از يك دهه است در ايران به مشكلي اجتماعي تبديل شده است. اين پديده علي‌رغم جهان‌شمول‌بودن، ويژگي‌هاي خاصي در هر جامعه دارد. تحقيق حاضر فرايندهاي تبديل كودكان به كودكِ كار را بررسي و شناسايي مي‌كند. بدين‌منظور، از روش روايت‌پژوهي براي يافتن اين فرايندها و از تكنيك مصاحبه روايي به‌منظور دستيابي به روايت زندگي كودكان كار استفاده شده است. جامعه موردمطالعه در اين تحقيق، كودكان كار ساكن در شهر مشهد در سال 1394 است. پس از انجام‌دادن پانزده مصاحبه با اين كودكان، اشباع نظري حاصل شد و سپس بخش‌هاي متوالي و تقطيع‌بندي‌شده مؤثر بر روي‌آوردن كودكان به كار به‌صورت خرده‌روايت استخراج شد و از اين طريق فرايندهاي كلي كودك كار شدن به‌صورت پيرنگ مشخص شد. براساس يافته‌هاي تحقيق مي‌توان چهار فرايند كلي را براي كودك كار شدن درنظر گرفت كه عبارت‌اند از: 1. فرايند كودكان خانواده‌هاي مهاجر داراي فقر اقتصادي؛ در اين فرايند، فقر اقتصادي در كنار اعتياد موجود در خانواده موجب استفاده از كودك به‌عنوان نيروي كار مي‌شود. 2. فرايند كودكان خانواده‌هايي كه خرده‌فرهنگ كاركردن در آن‌ها وجود دارد؛ در اين‌گونه خانواده‌ها، كاركردن از كودكي در فرد نهادينه مي‌شود و كودك به‌دليل كسب مطلوبيت در خانواده به كاركردن روي مي‌آورد. 3. فرايند كودكاني كه والدين آن‌ها در قبال كودك خود بي‌مسئوليت‌اند؛ كودك در اين‌گونه خانواده‌ها به‌دليل كسب مزاياي اقتصادي و اجتماعي براي خود به كاركردن روي مي‌آورد؛ زيرا والدين بي‌مسئوليت كودك، شرايط رفاهي مناسبي را براي او فراهم نمي‌كنند. 4. فرايند كودكان خانواده‌هايي كه خرده‌فرهنگ تكدي‌گري در بين آن‌ها وجود دارد. در اين‌گونه خانواده‌ها كودك به كاركردن وادار مي‌شود تا براي خانواده درآمد كسب كند. تحقيق حاضر بر آن است تا فرآيندهاي تبديل كودكان به كودكِ كار را بررسي و شناسايي نمايد. بدين منظور از روش روايت‌پژوهي جهت يافتن اين فرآيندها بهره جسته و از تكنيك مصاحبه روايي جهت دستيابي به روايت زندگي كودكان كار استفاده شده است. جامعه موردمطالعه در اين تحقيق، كودكان كار ساكن در شهر مشهد در سال 1394 مي‌باشد. پس از انجام 15 مصاحبه با اين كودكان، اشباع نظري حاصل گرديد و سپس بخش‌هاي متوالي و تقطيع‌بندي شده مؤثر بر روي آوردن كودكان به كار به‌صورت خرده روايت استخراج و از اين طريق فرآيندهاي كلي كودك كار شدن به‌صورت پي‌رنگ مشخص گرديد. با توجه به يافته‌هاي تحقيق مي‌توان چهار فرآيند كلي را براي كودك كار شدن در نظر گرفت كه شامل: 1 فرآيند كودكان خانواده‌هاي مهاجر داراي فقر اقتصادي. 2 فرآيند كودكان خانواده‌هايي كه خرده‌فرهنگ كار كردن در آن‌ها وجود دارد. 3 فرآيند كودكاني كه والدين آن‌ها در قبال كودك خود بي‌مسئوليت‌اند. كودك در اين‌گونه خانواده‌ها به دليل كسب مزاياي اقتصادي و اجتماعي براي خود به كار كردن روي مي‌آورد زيرا والدين بي‌مسئوليت كودك، شرايط رفاهي مناسبي را براي او فراهم نمي‌كنند. 4 فرآيند كودكان خانواده‌هايي كه خرده‌فرهنگ تكدي‌گري در اين خانواده‌ها وجود دارد. در اين گونه خانواده ها كودك به كاركردن وادار مي شود تا براي خانواده درآمد كسب كند.

The present study aims to investigate and identify the processes of making children subject to child labor. For this purpose, narrative research method is used to detect these processes and the narrative interview technique to grasp the life story of working children. The population in this study is working children living in the city of Mashhad in 2016. After 15 interviews with the children, theoretical saturation was achieved and then the continuous and effective factors on resorting children to work is extracted through which the process of child labor is determined as a plot. According to the research findings, four general processes can be considered for turning into a working child which include: (1) the children of immigrants dealing with poverty.In the process, poverty along with addiction in the family lead to using children as a labor force. (2) The process of children of families who working subculture is existed among them. (3) The process of children whose parents are irresponsible towards their children. Children in these families resort to work due to the economic and social benefits because their irresponsible parents do not provide appropriate wellbeing conditions for them. (4) The process of children in the families with begging subculture.In such families, children are forced to work to earn money for the family.