تغييرات جوامع گياهي جنگل‌هاي زاگرس مياني تحت تأثير ويژگي‌هاي فيزيوگرافي و خاك

Plant communities change under different physiographic conditions and soil properties in the central Zagros forests

از آنجايي‌كه جنگل‌هاي زاگرس تحت تأثير عامل‌هاي اكولوژيك متعدد (به‌ويژه خاك و فيزيوگرافي) شاهد استقرار تيپ‌هاي رويشي مختلف هستند، پژوهش پيش‌رو با هدف تفكيك تيپ‌هاي رويشي جنگل‌هاي زاگرس مياني برمبناي تشابه گونه‌اي و تبيين ارتباط پوشش علفي كف اين جنگل‌ها با شرايط ادافيكي و فيزيوگرافي به‌منظور مديريت اكولوژيك اين اكوسيستم‌ها، انجام شد. بدين‌منظور 21 قطعه‌نمونه اصلاح‌شده ويتاكر به‌طور تصادفي در تيپ‌هاي پوشش گياهي هشتادپهلو استان لرستان انتخاب شد. در اين قطعات نمونه، گونه و درصد پوشش آشكوب علفي، ويژگي‌هاي فيزيوگرافي و برخي متغيرهاي ادافيكي اندازه‌گيري شد. سپس ارتباط آشكوب علفي كف با متغيرهاي محيطي از طريق طبقه‌بندي با روش تجزيه دوطرفه گونه‌هاي شاخص (TWINSPAN) و رج‌بندي با روش‌هاي تجزيه تطبيقي قوس‌گيري‌شده(DCA) و تحليل تطبيقي متعارفي (CCA) بررسي شد. نتايج تجزيه واريانس، رج‌بندي و طبقه‌بندي پوشش گياهي نشان داد كه تفكيك تيپ‌هاي رويشي، پراكنش گونه‌ها و همچنين پراكنش گروه گونه‌هاي اكولوژيك در زاگرس مياني به‌طور عمده تحت تأثير ارتفاع از سطح دريا، شيب، جهت و متغيرهاي كربن آلي و ازت خاك بود. نتايج طبقه‌بندي پوشش گياهي نيز با تفكيك پوشش گياهي منطقه به سه گروه اكولوژيك متشكل از 12 گونه شاخص، نتايج رج‌بندي را تا حد زيادي تأييد كرد. با توجه به وسعت عرصه مورد مطالعه (سيماي سرزمين) و انتخاب تصادفي واحدهاي نمونه‌برداري در تيپ‌هاي فيزيونوميك و اكوتون‌ها، هم‌پوشاني زيادي در نتايج رج‌بندي و طبقه‌بندي پوشش گياهي اين مطالعه مشاهده شد.

Different physiographic conditions and soil properties have resulted in the establishment of different plant communities in central Zagros forests. This study aimed to differentiate these plant communities by means of detecting the species similarity and relations between understory plant vegetation, physiographic conditions and soil properties. Sampling was conducted using 21 modified multiscale Whittaker plots that were randomly distributed amongst the vegetation types. In each plot, species name and canopy cover as well as physiographic data were recorded for each individual tree, and soil specimens were sampled. The relationships between understory vegetation and environmental variables were investigated by means of two way indicator species analysis (TWINSPAN) classification method as well as two ordination approaches, including detrended correspondence analysis (DCA) and canonical correspondence analysis (CCA). The results of ANOVA, ordination, and classification in segregation of vegetation types showed that the distribution of vegetation types, species and also ecological species groups in central Zagros is affected by altitude, slope, geographical aspects, and the amount of soil organic C and N. Moreover, the results of vegetation classification segregated local vegetation into three ecological groups, including 12 indicator species. These results were in line with the ordination results. This study showed a high resemblance between the results of vegetation classification and ordination in accordance to the extent of study area (landscape scale) and random selection of sampling units at the physiognomic types and the ecotones.