بررسي كمي و كيفي و پهنه‌بندي ارتفاعي توده‌هاي جنگلي منطقه حفاظت‌شده ارسباران

Quantitative and qualitative characteristics and altitudinal zonation of Arasbaran forest protected area, northwestern Iran

شناخت ويژگي‌هاي جنگل‌شناسي توده‌هاي جنگلي مقدم بر هرگونه اقدام مديريتي در جنگل است. پژوهش پيش‌رو با هدف تعيين تيپ‌هاي جنگلي و بررسي ويژگي‌هاي مهم جنگل‌شناسي توده‌ها در امتداد گراديان ارتفاعي جنگل‌هاي حفاظت‌شده ارسباران انجام شد. بدين‌منظور، قطعه‌نمونه‌هاي دايره‌اي‌شكل 400 متر مربعي در فواصل ارتفاعي 50 متري، در امتداد پنج خط‌نمونه به فاصله 100 متر از يكديگر، از پايين‌ترين حد (1100 متر) تا بالاترين حد (1725 متر) گسترش جنگل پياده شدند. در هر قطعه‌نمونه، پس از تعيين عامل‌هاي فيزيوگرافي (شيب، جهت دامنه، ارتفاع و مختصات جغرافيايي)، گونه‌هاي گياهي چوبي شناسايي و قطر برابر سينه كليه درختان، مبدا درختان، وضعيت سلامت، تعداد تنه و وضعيت تنه نسبت به سطح افق اندازه‌گيري و تعيين شد. همچنين در مركز هر قطعه‌نمونه اصلي، يك قطعه‌نمونه 100 متر مربعي پياده شد و فراواني زادآوري‌ها بررسي شد. در اين پژوهش چهار تيپ ممرز بلوط سفيد (1100 تا 1400 متري از سطح دريا)، ممرز بلوط سفيد كرب ون (1400 تا 1500 متري از سطح دريا)، ممرز بلوط سفيد كرب (1500 تا 1650 متري از سطح دريا) و ممرز اوري (1650 تا 1725 متري از سطح دريا) در طول گراديان ارتفاعي شناسايي شدند. بيشترين تعداد در هكتار (توده‌هاي بالغ و زادآوري) و ميانگين رويه زميني درختان در تيپ ممرز اوري و بيشترين ميانگين قطر برابر سينه در تيپ ممرزبلوط سفيد مشاهده شد. بيشينه فراواني زادآوري دانه‌زاد نيز در تيپ ممرز بلوط سفيد كرب ديده شد.

Knowledge on silvicultural characteristics of forest stands is prior to any forest management practice. The objectives of this study were to determine the forest types and to explore some quantitative and qualitative characteristics of Arasbaran forest protected area along an altitudinal gradient. Therefore, circular plots of 400 m2 at 50meter elevation intervals were established along five altitudinal transects, 100 meters apart, from the lowest (1100 m a.s.l) to the highest (1725 m a.s.l) forest limit. In each plot, the physiographic conditions including slope gradient, altitude and geographic coordinates were determined. Woody species were identified and the diameter at breast height (dbh) of all trees above 7.5 cm dbh, as well as origin, health status, number of stems and tree leaning were measured. In addition, the regeneration frequency of each individual tree taller than 1.30 m in three diameter classes (02.5, 2.55 and 57.5 cm dbh) and shorter than 1.3 m in three height classes (010, 1050 and 50130 cm) were examined within 100 m2 regeneration plots. Four forest types including Carpinus betulus Quercus petraea (11001400 m a.s.l), C. betulus Q. petraea Acer campestre Fraxinus excelsior (14001500 m a.s.l), C. betulus Q. petraea A. campestre (15001650 m a.s.l) and C. betulus Q. macranthera (16501725 m a.s.l) were distinguished along the altitudinal gradient. The highest number of stems per ha (mature and regeneration stands) and average basal area were observed in C. betulus Q. macranthera type, whereas the highest average dbh was recorded in C. betulus Q. petraea forest type. Finally, seed regeneration was most common in C. betulus Q. petraea A. campestre forest type.