بررسي انطباقي شعر پروين ‌اعتصامي و آثار يوسف اعتصام‌الملك

A Comparative Study of Parvin Etesami’s Poetry and Yousef Etesam al-Molk’s Works

پروين اعتصامي از شاعران صاحب‌سبك و برجسته عصر مشروطه و فرزند يوسف اعتصامي است. اعتصام‌الملك (1253-1316ش) نيز از جمله روشنفكران بزرگ اواخر دوره قاجار و از پيش‌گامان ترجمه و آغازكنندگان رمانتيسم در ايران است كه با ترجمه آثار مختلف و نگارش در زمينه‌هاي گوناگون، نقشي موثر در رويكرد مدرن به ادبيات و البته زندگي در ايران داشته‌است. شايبه تقليد و اقتباس كلي پروين از اعتصام‌الملك از جمله مسايلي است كه همواره محققان مختلف در دوره‌هاي گوناگون به آن اشاره كرده‌اند. اين پژوهش با استفاده از شيوه آماري‌ـ‌تحليلي، به بررسي ميزان و چگونگي اين تاثيرپذيري در زمينه‌هاي مختلف (واژه، تصوير، محتوا و كنشگران روايت) پرداخته و به اين نتيجه رسيده‌است كه اگرچه اعتصامي بسان هر شاعر ديگري از زمينه هاي فكري گوناگون در شعر خود متاثر بوده‌است، به‌دلايل كاملاً روشن، از آثار پدر خويش بيش‌ از ديگران تاثير پذيرفته و البته، تاثيرپذيري با تقليد و سرقت متفاوت است، اما آنچه حاصل اين پژوهش است، نوآوري‌هاي شاعر است در شكل و قالب، نوع نگاه و درمجموع سبك ويژه و نيز استقلال او در انديشه و رويكردها ـ‌به‌خصوص در حوزه تفكرات مشترك‌ـ كه از او شاعري ماندگار و صاحب‌نام آفريده است.

Parvin-e E`tesami, the daughter of Yousef E`tesami, was one of the eminent poets of the constitutional period. Her father, E`tesam al-Molk was a remarkable intellectual. He was one of the very first translators and one of the writers whose work started Romanticism in Iran in the last years of Qajar dynasty. He translated pieces from a vast range of topics and, thus, he had an undeniable role in the development of literature and also a modernist look towards life. As the time passed, the idea of Parvin imitating and taking from her father’s works became a widely cited view among the scholars. This research, by using a statistical-analytical method, has investigated the quality and quantity of this linkage in some points (such as diction, imagery, themes, characters) and shows that although Parvin, like any other poet, was influenced by many thoughts and ideas, for some clear reasons the strongest influence was that of her father. It is of course obvious that this influence does not mean mere imitation or plagiarism. The conclusion of this research is that the poet had some innovations in form, format and point of view that formed her special thought and style in poetry. This unique outlook, especially on the common issues of the day, is what indeed makes her a well-known and unforgettable poet.