پيش‌بيني ميزان پيريت باقي‌مانده در دمپ باطله‌‌هاي فرآوري زغال با استفاده از روش آماري رگرسيون چند متغيره

زمینه و هدف: یكی از مهم‌ترین مشكلات محیط­زیستی ناشی از عملیات معدن‌كاری، تولید و انتشار زهاب اسیدی در محیط پیرامون آن‌ها است. زهاب اسیدی اغلب از اكسیداسیون كانی‌های سولفیدی (به‌ویژه پیریت) در باطله‌ها، كانسارها و فرآوری معدنی تولید می‌شود. از این‌رو، پیش‌بینی و اندازه‌گیری میزان پیریت نقش شایان توجهی در شناسایی و كنترل زهاب‌‌ اسیدی دارد. در این مقاله با استفاده از روش آماری رگرسیون چند متغیره، رابطه‌ای برای پیش‌بینی میزان پیریت باقی‌مانده در یك دمپ باطله فرآوری زغال واقع دراطراف كارخانه زغال‌شویی البرزشرقی پیشنهاد شده است. روش بررسی: پیش‌بینی میزان پیریت باقی‌مانده (متغیر هدف) براساس متغیرهای تأثیرگذاری (مستقلی) مانند میزان اكسیژن نفوذی در ذرات باطله، عمق قرارگیری باطله‌ها در دمپ، میزان بارش تجمعی (از زمان ایجاد دمپ باطله تاكنون) و دمای محیطی در دمپ انجام گرفته است. برای تعیین میزان پیریت باقی‌‌مانده پس از انجام نمونه‌‌‌برداری و آماده‌سازی نمونه‌ها، از روش جذب اتمی برای اندازه‌گیری میزان آن در سولفور پیریتی استفاده شد. اندازه‌گیری اكسیژن نفوذی در باطله‌ها نیز به صورت برجا در محل ترانشه‌های حفر شده در دمپ باطله انجام شد. یافته‌ها: نتایج مطالعات آزمایشگاهی نشان داد كه میزان پیریت باقی‌مانده با افزایش عمق باطله‌ها روند افزایشی داشته است در حالی‌كه اكسیژن در باطله‌ها تا عمق دو متری از دمپ نفوذ كرده است. ‌پس از اندازه‌گیری و جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز آزمایشگاهی و تاریخی، مطالعات آماری گسترده‌ای بر روی داده‌ها انجام یافته كه به واسطه آن، روابط آماری تجربی بین متغیر هدف و هریك از متغیرهای مستقل ارایه و پیشنهاد شدند. سپس با استفاده از این روابط غیرخطی پیشنهادی و به كمك روش رگرسیون چند متغیره بر اساس الگوریتم افروی‌مسون (به روش گام به گام)، بهترین مدل (رابطه) پیشنهادی برای پیش‌بینی میزان پیریت باقی‌مانده در دمپ باطله زغال ارایه شده است. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج به دست آمده حاكی از قابلیت اطمینان بسیار مطلوب 87 درصدی مدل پیشنهادی است. ارتباط بالای داده‌‌های اعتبارسنجی و مدل پیشنهادی با ضریب قوت90%= R2 نیز دلیل دیگری بر مطلوب بودن مدل پیشنهادی برای پیش‌بینی میزان پیریت باقی‌مانده در دمپ باطله زغالی می‌باشد. مدل پیشنهادی قابلیت استفاده در دمپ‌های مشابه زغالی را دارد و سبب كاهش قابل توجهی در هزینه‌ها و زمان بررسی‌های زهاب اسیدی معدنی در مدیریت محیط­زیستی باطله‌های معدنی خواهد شد.