مدل سازي برآورد رطوبت ظرفيت زراعي در خاك هاي مختلف مناطق نيمه خشك

مدل سازی جریان آب در ناحیه غیراشباع محیطهای متخلخل نیازمند آگاهی از برخی خصوصیّات هیدرولیكی خاك نظیر منحنی نگهداشت آب و ظرفیت نگهداری آب در خاك است. تخمین غیر مستقیم این ویژگی ها بر پایه مشخصات زودیافت خاك در قالب توابع انتقالی به عنوان راه حلی كم هزینه و سریع در آبیاری و زهكشی بسیار مفید و پركاربرد شده است. این تحقیق با هدف ارائه تابع انتقالی مناسب از طریق مدلسازیریاضی برای برآورد رطوبت ظرفیت زراعی خاكهای استان خوزستان در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه انجام پذیرفت. به منظور رصد وضعیت رطوبتی خاكها در هر دو مدل فیزیكی و مزرعه آزمایشی اقدام به كارگذاری حسگرهای دفنی دستگاه انعكاسسنجی زمانی امواج در اعماق مختلف و انجام آبیاری قطره ای از نوع نقطه ای- سطحی با دبی چهار لیتردرساعت شد. سپس، ویژگی های فیزیكی خاك همراه با مقادیر رطوبت در مكش های معین برای تعیین پارامترهای هیدرولیكی مدل رطوبتی ون گنوختن- معلم به كمك نرم افزارRETC اندازه گیری شد. نتایج این پژوهش در ارزیابی عملكرد چندین نوع تابع انتقالی نقطه ای معروف نشان داد كه مدلهای نیمه تجربی متكی بر اصول فیزیكی كه در سطح مزرعه مورد آزمایش قرار گرفته اند، میتواند جایگزینی مناسب برای روشهای سنتی تخمین رطوبتظرفیتزراعی باشد؛ به طوری كه، تابع انتقالی تواركاوی و همكاران با آماره های ریشه میانگینمربعاتخطاینرمالشده (1/3 درصد) و خطایاستاندارد (5/0 درصد) توانست رطوبتظرفیتزراعی را با دقت بسیار خوبی نسبت به دو روش شبكه عصبی رزتا یا رابطه دكستر برآورد نماید. بر این اساس، به منظور بهبود دقت برآوردرطوبتظرفیتزراعی، دو تابع انتقالی در قالب روابطرگرسیونی بر پایه پارامترهای مدلون گنوختن و نیز متغیرهای زودیافت خاك برای منطقه نیمهخشك استان خوزستان پیشنهاد شده است. نتایج توابع انتقالی حاصله به وضوح اثر منفی تراكم خاك و میزان شن را بر رطوبتظرفیتزراعی نشان داد. بر عكس، میزان رس و سیلت به طور معنی دار دارای تأثیر مثبت و افزایشی بر رطوبت ظرفیتزراعی داشت.