فضاي باز ميدان نقش جهان ؛ ارزش ها و مسئله ها

ميدان نقش جهان از ميدان هاي تاريخي مهم ايران و جهان است كه در طول تاريخ چندصد ساله خود دچار دگرگوني هاي فراواني شده است. اين دگرگوني ها عمدتاً شامل محوطه و فضاي باز ميدان، ابنيه و عناصر پيراموني ميدان نسبتاً در همان وضعيت دوران صفويه بوده و تركيب كلي كالبدي فضايي ميدان بر خلاف بسياري ميدان هاي ديگر از جمله ميدان كهنه اصفهان تقريباً دست نخورده باقي مانده است. به همين منظور در اين مقاله ضمن بازنمايي وضعيت پيشين و اوليه فضاي باز ميدان در دوره صفويه و بررسي ارزش هاي فضايي ميدان در آن دوره، سير تحولات تاريخي فضاي باز ميدان در دوره هاي بعد به ويژه در وضع كنوني مورد بررسي قرار گرفته است. روش تحقيق، تحليلي تاريخي بوده و در اين راستا از سفرنامه هاي دوران صفويه، متون تاريخي و اسناد تصويري مرتبط با ميدان نقش جهان بهره برده شده است. در ارتباط با وضع كنوني ميدان اكثر اطلاعات حاصل برداشت هاي ميداني است. هدف از اين بررسي ها، بازنمايي وضعيت اوليه فضاي باز ميدان در دوره صفويه و مستندسازي تحولات تاريخي آن در دوره هاي بعد به ويژه در وضع كنوني است تا بدين وسيله زمينه مقايسه تطبيقي ارزش هاي محيطي فضاي باز ميدان در اين دوره هاي تاريخي فراهم آيد. علاوه بر اين، مقاله مسايل موجود در فضاي باز ميدان در وضع كنوني را مورد بررسي قرار داده و در انتها پيشنهاداتي را براي رفع اين مسايل مطرح كرده است. نتايج مقاله نشان مي دهد كه وضعيت پيشين فضاي باز ميدان در دوره صفويه ويژگي هاي مطلوبي چون آسايش اقليمي، سرزندگي و مناظر شاخص را به وجود آورده بود كه امروز به دليل تغييرات فضاي باز ميدان برخي از آنها از بين رفته و برخي تضعيف شده اند. با اين وجود مي توان از طريق بازپيرايي فضاي باز ميدان ضمن نزديك كردن فضاي باز ميدان به وضع اوليه و اصيل خود در دوره صفويه، زمينه افزايش برخي كيفيت هاي فضايي كه در ميدان هاي دوره صفويه بسيار پررنگ بوده است را فراهم آورد.