بررسي تأثير برخي تيمارهاي خواب‌شكني بر شاخص‌هاي جوانه‌زني و بنيه بذر سه گونه گياه دارويي رازيانه (Foeniculum vulgare L.)، مريم‌گلي جنوبي (Salvia sharifii Rech. et Esfand.) و برگ نمدي درختچه‌اي‌ (Abutilon fruticosum Guill. et Perr.)

Study of pre-treatments on seed germination of Foeniculum vulgare L., Salvia sharifii Rech. et Esfand. and Abutilon fruticosum Guill. et Perr.

با توجه به اهمیت گیاهان دارویی در درمان بیماریها و همچنین محدود بودن رویشگاه‌های طبیعی، كمی زادآوری و قطع بی‌رویه، برنامه‌ریزی جهت كشت و اهلی كردن آنها بسیار ضروری به نظر می‌رسد. در این بررسی جهت تعیین تأثیر تیمارهای خواب‌شكنی بر روی جوانه‌زنی و بنیه بذر گونه‌های دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare L.)، مریم‌گلی جنوبی (Salvia sharifii Rech. et Esfand.) و برگ نمدی درختچه‌ای (Abutilon fruticosum Guill. et Perr.)‌، بذر این گونه‌ها از رویشگاه اصلی آنها جمع‌آوری و هفت تیمار پیش رویشی شامل آب گرم، اسید ‌سولفوریك غلیظ به مدت 5، 10 و 15 دقیقه، نیترات پتاسیم 2/0 درصد، سرما (دمای 5 درجه به مدت 24 ساعت) و آب معمولی (شاهد) بر آنها اعمال گردید. پس از آن بذرها به مدت 14 روز در پتری‌دیش كشت شد و بعد صفات مورد نظر اندازه‌گیری شدند. این بررسی در قالب طرح كاملاً تصادفی با 3 تكرار انجام شد. نتایج نشان داد كه بین تیمارهای اعمال شده اختلاف بسیار معنی‌داری وجود دارد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد كه از بین تیمارهای اعمال شده، اسید سولفوریك به مدت 10 دقیقه در گیاه رازیانه، نیترات پتاسیم در گیاه مریم‌گلی جنوبی و اسید سولفوریك به مدت 15دقیقه در گیاه برگ نمدی درختچه‌ای بیشترین تأثیر را داشته و درصد و سرعت جوانه‌زنی بذر این گونه‌ها را افزایش داده است. در گیاه مریم‌گلی جنوبی بیشترین شاخص بنیه بذر به میزان 75/191 مربوط به تیمار شاهد و كمترین شاخص بنیه بذر به میزان صفر مربوط به تیمارهای اسید 10 و 15 دقیقه بود. در گیاه رازیانه بیشترین شاخص بنیه بذر به میزان 75/365 مربوط به تیمار سرما و كمترین شاخص بنیه بذر به میزان صفر مربوط به تیمار آب گرم بود. در گیاه برگ نمدی درختچه‌ای بیشترین شاخص بنیه بذر به میزان 4/23 مربوط به تیمار اسید 10 دقیقه و پس از آن تیمار اسید 15 دقیقه به میزان 5/22 و كمترین شاخص بنیه بذر به میزان صفر مربوط به تیمارهای شاهد، آب گرم، سرما و نیترات پتاسیم بود.

Cultivation programming of medicinal plants is necessary for curing, limiting natural habitats, little reproduction and inexpedient cutting. In this investigation, the effects of pre-treatments on seed germination of Foeniculum vulgare L., Salvia sharifii Rech. et Esfand. and Abutilon fruticosum Guill. et Perr. were conducted. Seeds of species were collected from their main habitates and tested for pre-treatments as sulfuric acid (for 5, 10 and 15 minutes), warm water, cold, KNO3 and control sample. Seeds were sown in Petridishes for 14 days. This experiment was complete randomized design with three replications. According to the results, applying sulfuric acid for 10 minutes as pre-treatment on seeds had higher values of seed germination percent and germination rate on Foeniculum vulgare, KNO3 on Salvia sharifii and sulphuric acid for 15 minutes on Abutilon fruticosum. The highest and lowest vigor index was in Salvia sharifii, 191.75 (control) and zero (sulfuric acid for 10 and 15 minutes), in Foeniculum vulgare 365.75 (cold) and zero (warm water) and in Abutilon fruticosum, 23.4 (sulphuric acid for 10 and 15 minutes) and zero (warm water, cold, KNO3 and control sample).