معرّفي منظومه تمُرنامه، حماسه‌اي تاريخي به تقليد از شاهنامۀ فردوسي و اسكندرنامه نظامي

Introducing The book of Tamor Nameh, an historical epic in imitation of Ferdowsi's Shahnameh and Nezami's Eskandar Nameh

هاتفي جامي خواهرزاده عبدالرّحمان جامي و از شاعران تواناي دوره تيموريست كه در همه فنون شاعري بويژه مثنوي‌هاي داستاني توانايي و مهارت داشته و به پيروي از نظامي چند منظومه داستاني به نام‌هاي ليلي و مجنون، شيرين و خسرو، هفت منظر و تَمُرنامه پديد آورده ‌است. وي اواخر عمر منظومه‌اي حماسي به نام شاهنامه در فتوحات شاه اسماعيل صفوي سرود كه ناتمام ماند. علاوه بر مثنوي‌هاي يادشده، از هاتفي ديوان شعري در دست است. تَمُرنامه مهم‌ترين و بهترين اثر اوست كه حماسه‌ايست تاريخي در گزارش زندگي، جنگ‌ها، دليري‌ها، كشورگشايي‌ها و ويران‌گري‌ها و خون‌ريزي‌هاي تيمور. هاتفي اين منظومه را بر بنياد ظفرنامه شرف‌الدّين علي يزدي سروده ‌است و چنان‌كه هم خود او گفته و هم مقايسه اين دو متن نشان مي‌دهد، به ظفرنامه كاملاً وفادار بوده و جز پاره‌اي تعبيرهاي شاعرانه كه لازمه نظم است، چيزي بر متن نيفزوده، بلكه گاه چيزهايي از آن كاسته است. هاتفي در ساخت و پرداخت اين اثر حماسي از يك سو شاهنامه فردوسي و از ديگر سو اسكندرنامه نظامي را سرمشق ساخته ‌است. پاره‌اي از شگردهاي بلاغي آن بيش تر از شاهنامه و نيز ساختار كلّي كتاب از اسكندرنامه اثر پذيرفته است. تَمُرنامه افزون بر ارزش ادبي كه دارد از لحاظ تاريخي نيز درخور توجّه است و منبعي موثّق است در شرح حال تيمور و كشورگشايي‌هاي وي.

Abstract Hatefi Jami, a nephew  of AbdorRahman Jami is one of the qualified poets in the Timurid era  master in all genres of poetry particularly in narrative Masnavi.  In imitation of Nezami, he has produced many such Masnavis such as Laily and Majnun, Shirin and Khosrow, Haft Manzar, and Tamor Nameh.  Towards the end of his life he composed an epic in the name of Shahnameh on victories of Shah Esmaeil Safavi which remained unfinished.  Apart from the aforementioned Masnavis Hatefi composed a book of poetry which exists today.  Tamor Nameh,  his best major work is an historical epic giving the account of Timour's life, combats, braveries, conquests, and the destruction and bloodshed he brought about.  Modelled after Sharaf al Din Ali Yasdi's Zafar Nameh, Hatefi composed Tamor Nameh and according to his own admission and as far as the comparison of the texts are concerned, he had remained  quite true to Zafar Nameh and except for certain poetic devices indespensible to verse, he had not added anything to the text but at times eliminated few minor parts. Hatefi in composition of this epic work emulated Ferdowsi's Shahnameh on one hand and Nezami's Eskandar Nameh on the other hand.  Eloquent techniques utilized in Tamor Nameh were mostly inspired by Shahnameh whereas the general structure of the work was inspired by Nezami.  Besides its literary merit, Tamor Nameh is worthy of attention in terms of history since it is a reliable source for Timour's biography and conquests.