منابع و شيوۀ كار فردوسي در داستان اردشير بابكان

Ferdowsi, his sources and his methodology utilized in the tale of Ardeshir Babakan

مسألۀ منابع فردوسي در سرودن شاهنامه و شيوۀ كار او يكي از چالش‌هاي اساسي در شاهنامه‌پژوهيست. گروهي بر پايۀ همانندي برخي از عنوان هاي داستان‌هاي يادشده در مقدّمۀ بازمانده از شاهنامۀ ابومنصوري، اين كتاب را يگانه منبع فردوسي دانسته‌اند. برخي ديگر معتقدند كه فردوسي در كنار شاهنامۀ ابومنصوري از منابعي ديگر نيز استفاده كرده ‌است. دليل اصلي اين گروه از پژوهش گران آن است كه از آن جايي كه منبع مشترك و اصلي فردوسي و ثعالبي همين شاهنامۀ ابومنصوريست، بخش‌هايي از شاهنامه مانند بيژن و منيژه و هفت خان رستم كه در كتاب غررالسّير ثعالبي نيامده، قطعاً از منبعي ديگر گرفته شده‌ است. اين درحاليست كه اگرچه مسألۀ استفادۀ ثعالبي از شاهنامۀ ابومنصوري به دليل اذعان نويسندۀ غررالسّير اثبات پذير است، به دليل از ميان‌رفتنِ شاهنامۀ ابومنصوري نمي‌توان بدرستي مشخّص كرد كه ثعالبي دقيقاً در كدام داستان از اين شاهنامه استفاده كرده ‌است. تجزيۀ چهار روايت از داستان اردشير بابكان از چهار متن و مقايسه با روايت شاهنامۀ فردوسي حاكي از آن است كه فردوسي ضمن بهره‌گيري از منبعي مكتوب، به صورت التقاطي از منابع متعدّد در تدوين داستان اردشير بابكان استفاده كرده ‌است.

Abstract The enigma of sources and the methodology Ferdowsi employed to compose Shahnameh is one of the major challenges in Shahnameh scholarship.  Based on the similarity of certain titles in the introduction remained by the Abu Mansouri Shahnameh, a group assumed that this book was the sole source used by Ferdowsi.  However some believed that Ferdowsi along side it had utilized other sources.  The main reason for this group of researchers is that since the only common main source used by Ferdowsi and Tha'alibi is Abu Mansouri's shahnameh and that some parts of Shahnameh such as Bizhan and Manizheh, and The seven trials of Rostam which were not appeared in Tha'alibi's work, Ghorarosyr it can be concluded that those parts were certainly borrowed from another source.  Nevertheless the fact that Tha'alibi's use of the Shahnameh of Abu Mansouri is provable according to his own claim, due to the destruction of the Shahnameh of Abu Mansouri, it is difficult to determine which stories in particular were borrowed from this Shahnameh by Tha'alibi.  Analysis of four narratives of the tale of Ardeshir Babakan from four texts and their comparison with the version of the Shahnameh of Ferdowsi indicates that Ferdowsi while drawing upon a written source, had used many other sources intermittently to compile the tale of Ardeshir Babakan.