اثرات مرزي در تجارت دو جانبه ايران و شركاي برتر تجاري: رويكرد الگوي جاذبه غيرخطي

Border Effects on Bilateral Trade Among Iran and Major Partners: Approach of Non-Linear Gravity Model

نقش فاصله و مسافت بين شركاي تجاري در قالب مفهومي به نام اثرات مرزي، چالش‌هاي فراواني را در ادبيات الگوي جاذبه بين اقتصاددانان تجارت بين‌الملل ايجاد كرده و نظريه‌پردازي‌هاي مختلفي در خصوص اندازه‌گيري و الگوسازي اين متغير مهم در سال‎هاي اخير ارايه شده است. همچنين لزوم تخمين غيرخطي الگوي جاذبه طي دهه‌ي اخير تقريباً به طور كامل مورد توافق است. اين دو مقوله، ضرورت اين مطالعه در تخمين اثرات مرزي به روش حداكثر درستنمايي پوآسون‌نما مورد توجه قرار گرفته است. اين مطالعه سعي دارد اثرات مرزي در مورد تجارت دوجانبه بين ايران و شركاي برتر تجاري آن را طي سال‎هاي 2014-1988 از روش‌هاي غيرخطي الگوي جاذبه مورد ارزيابي قرار دهد. نتايج نشان مي‌دهد متغير فاصله به عنوان نماينده‌ي اثرات مرزي در بررسي الگوي تجاري اقتصاد ايران و شركاي برتر تجاري داراي ضرايب 28/0 تا 94/0 به ترتيب در الگوهاي حداقل مربعات تعميم يافته و حداكثر درستنمايي پوآسون‌نما مي‌باشد كه نسبت به ساير متغيرها بسيار بزرگ و پر اهميت جلوه مي‌كند. همچنين محصور نبودن كشورها در خشكي مي‌تواند بر روابط تجاري اثرگذار باشد و آن را افزايش دهد. بر اين اساس بايد به نقش فاصله در كاهش روابط تجاري و استفاده از حمل و نقل دريايي براي خنثي كردن آن، اهميت بيش‌تري داد. طبقه بندي JEL: C01، C23، C87، F10، F14. واژه‌هاي كليدي: تجارت دوجانبه، الگوي جاذبه‌ي غيرخطي، اثرات مرزي،

The role of distance as border effects between trade partners has been created challengeable discussions in gravity model literature for international economists and lead to different theoretical aspects for measuring and modeling of it in recent years. Moreover, the necessity of non-linear method for estimation of gravity model has been perfectly agreed. The importance of this study is the estimation of border effects by using Poisson – Pseudo Maximum Likelihood (PPML). Hence, this study tries to evaluate border effects on bilateral trade among Iran and major partners during 1988-2014 using non-linear method for gravity model. The results show that coefficient of distance variable as proxy for border effects on trade relations among Iran and major partners has 0.28 and 0.94 in generalized least square and PPML methods respectively which it is relatively higher than other coefficients. Not being land-locked country, also could effect on trade relation and lead to increase it. As a policy recommendation, the role of distance and using maritime transportations to reduce it, should be considered. JEL Classification: C01, C23, C87, F10, F14