بررسي اسطوره‏ شناختي جايگاه ايزدبانوان در جهان فكري- معنوي ايرانيان باستان

The Role of Goddesses in the Intellectual- Spiritual world of Ancient Iranian: a Mythological Approach

ایزدبانوان در زمره ایزدان تأثیرگذار و معنابخش در زندگی مردم روزگار باستان بوده‏اند. آن‏ها نه تنها در بیشتر تمدن‏های باستانی همچون یونان، بین‏النهرین و... مورد توجه بوده‏اند، بلكه به‏طور خاص، با اندیشه ایرانیان باستان ارتباط داشته‏اند؛ از این‏رو، درك جهان معنوی باستان بدون توجه به زنانگیِ آشكار این الهگان نارسا و ناقص خواهد بود. نگارندگان این پژوهش كوشیده‏اند با به‏كارگیری روش تحلیل محتوا با نظر به منابع تاریخی و اسطوره‏ای به بررسی دوره مادرسالاری و پرستش ایزدبانوان، جایگاه زن در اسطوره خلقت، و اسطوره‏های مادینه اهورایی بپردازند. به نظر می‏رسد كه پرستش ایزدبانوان از نظر تاریخی و قوم‏شناسی همزمان با عصر مادرسالاری و یا مركزیت گروه بر مدار مادر- زن بوده است. همزمانی این دو در زمانی پیش‏تر و بسیار جلوتر از عصر پدرسالاری گواهی است بر اینكه ایزدان تأثیرگذار در گذشته مؤنث بوده‏اند، اما به مرور، در جریان تحولات اجتماعی و تحت تأثیر انتقال قدرت از زنان- مادران به مردان- پدران از نقش آن‏ها كاسته شده است و با عبور از عصر مادرسالاری، اهمیت معنوی و ایزدگونگی خود را نیز از دست دادند.

Goddesses, among other deities, are impressive and meaningful in the life of ancient people. They have drawn attention in the most ancient civilizations, such as Greece and Mesopotamia, and especially they have been connected to the thoughts of ancient Iranians. So, understanding the ancient spiritual world in the epics will be deficient, if we don’t pay due attention to femininity of the goddesses. The authors of the present article try to study the role of woman in the myth of creation and myths of feminine divines based on historical and mythical resources. This point is made with regard to the age of matriarchy and worshiping of the female gods, the role of women in the myth of creation and divine feminine myths. It seems that from historical and ethnological point of views the worshiping goddesses occurs in the same age as matriarchy and centrality of communities based on women-mothers.The chronological precedence of matriarchy over patriarchy and the coincidence of worshiping goddesses and age of matriarchy show that impressive gods were female, but because of social changes in the passage of time the power of women-mothers have eroded and transformed to men-fathers and as a result the importance of the goddesses were lost.