تنوع نقوش گياهي در نقاشي ديواري عصر زنديه در شيراز

استفاده از نقاشي ديواري يكي از شيوه‌هاي متداول تزيينات معماري در بناهاي دورۀ زنديه در شيراز بوده است. از آنجا كه فضاي غالب ديوارنگاره‌هاي دورۀ زنديه با نقوش گياهي پوشيده است، موضوع اين مقاله نيز به بررسي و تحليل كيفي اين نقوش محدود شده است. بدين منظور، ابتدا آثار اصيل نقاشي ديواري در ارگ كريم‌خان، تكيۀ هفت‌تنان و عمارت كلاه‌فرنگي باغ نظر شناسايي و سپس تنوع نقوش گياهي موجود در آنها زير عناوين ترنج، گل و بوته‌، گل و پرنده و اسليمي و ختايي طبقه‌بندي و بررسي شده است. اين پژوهش به شيوۀ توصيفي‌تحليلي و بر مبناي مشاهدات ميداني و مطالعات كتابخانه‌اي نوشته شده است. همچنين نشان مي‌دهد در نقاشي ‌ديواري‌هاي دورۀ زنديه به‌خوبي از تنوع نقوش گياهي استفاده شده است. ظرافت طراحي اين نقوش بسيار چشمگير است و از اين نظر، با نمونه‌هاي نقاشي تزييني در ابعاد كوچك در همين دوره قابل مقايسه خواهد بود. استفاده از قاب‌بندي منظم و متوازن نيز بر كيفيت طراحي اين نقاشي‌ها افزوده است. همچنين تقارن، تقريباً در طراحي تمامي ترنج‌ها و اسليمي و ختايي‌ها و غالب گل ‌و بوته‌ها رعايت شده است و ارتباط نقش‌ها در سطوح اتاق يا ايوان، به‌خوبي محفوظ مانده است. مجموعۀ اين نكات، بيش‌ازپيش بر ارزش تزييني و آرايشي نقاشي ديواري در دورۀ زنديه دلالت مي‌كند.