فضيلت وطن‌دوستي در شاهنامه و نظريه فضيلت ارسطو

The Virtue of Patriotism in Shahnameh and Aristotleʹʹs Theory of Virtue

ادبيات حماسي، در تربيت اخلاقي جامعه نقشي مهم دارد و شاهنامه‌ي فردوسي به‌عنوان حماسه‌اي ملي، در پرورش فضايل اخلاقي، به‌ويژه در بين ايرانيان همواره نقش‌آفرين بوده است. يكي از اين فضايل، وطن‌دوستي است. نمودهاي فضيلت وطن‌دوستي در شاهنامه ذيل سه مورد قابل‌تقسيم است: نخست مقدم داشتن وطن بر روابط شخصي، دوم توصيف شاعرانه از ايران براي ترويج روحيه‌ي ميهن‌دوستي و سوم جان‌فشاني درراه وطن است. براي تبيين اين موارد از نظريه فضيلت اخلاقي ارسطو يا سه‌گانه‌ي دانش، عاطفه و اراده به‌عنوان چارچوبي تيوريك و فلسفي استفاده شد و براي هر يك از موارد سه‌گانه، شواهد كافي از شاهنامه انتخاب و نقل شد. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه مفهوم وطن‌دوستي در هر سه حيطه‌ي ذكر شده، در شاهنامه به‌كار رفته است، بدين معنا كه حماسه‌پردازي چون فردوسي با آگاهي دادن، ايجاد انگيزه و نمايش وطن‌دوستي در صحنه‌ي عمل، زمينه را براي ترويج و پرورش فضيلت وطن‌دوستي به‌مثابه كنشي اخلاقي فراهم كرده است و كار او در اين خصوص مبنايي فلسفي و تربيتي دارد. روش ما در مطالعه و بررسي اين پژوهش به شيوه‌ي تحليل محتواي كيفي صورت گرفته است.

Epic literature, plays an important role in moral education of society. Shahnameh as a national epic has a great role in cultivating moral virtues among Iranians. One of the virtues, is patriotism. According to this research, Manifestations of the virtue of patriotism in Shahnameh is divided into three aspects as follows: The preference of the homeland on personal relationships, Poetic descriptions of Iran to promote patriotism and Sacrifice for the homeland. To explain them,The Aristotleʹs theory of moral virtue: The triple (knowledge, emotion and will) was used as the philosophic and theoretical framework. For each of the above, enough evidence from the Shahnameh were mentioned. The result is that the concept of patriotism is presented in all three aspects. With awareness, motivation, and practical displays of patriotism, Ferdowsi has provided promotion and fostering the virtue of patriotism as a moral act and his work in this regard has an educational and philosophic basis. The research method in this study is qualitative content analysis.