رويكرد روش‌شناختي به روايات تفسيري «قرآن با قرآن»

A Methodological Approach to the Narratives Regarding the Quran to Quran Commentary

یكی از شیوه‌های تفسیری اهل بیت، تفسیر درون‌متنی یا همان تفسیر قرآن با قرآن است. این شیوه كه براساس تعامل و گفتگوی میان آیات صورت می‌پذیرد، در میزان قابل توجهی از روایات تفسیری اهل بیت منعكس شده است. بررسی این روایات، می‌تواند ضمن استخراج روش‌های اهل بیت، امكان بكارگیری آن‌ها را در سرتاسر قرآن فراهم نموده و دانش تفسیر را از جهت روش‌شناختی گامی به جلو پیش‌برد. بر این اساس برآنیم تا با استفاده از میراث برجای‌مانده از تفسیرپژوهان اسلامی و یافته‌های زبان‌شناسان به بررسی روش‌شناختی روایاتِ حكایتگر تفسیر قرآن با قرآن بپردازیم. برخی روش‌های شاخص اهل بیت در این روایات عبارت‌اند است: توجه به روابط هم‌نشینی، توجه به آیات نظیر، تشكیل قیاس فرضی، توجه به میزان گستره معنایی واژگان یا عبارات، تفسیر بینامتنی، توجه به اطلاعات دایرة المعارفی گسترده و ارائه اطلاعات تاریخی ـ نزولی آیات در راستای تعامل آن‌ها.

One of Ahl al-Bayt’s methods of interpretation is the intratextual interpretation or the Qur’an to Qur’an commentary. This method which is based on the interaction and dialogue between the Qur’anic verses, is reflected, to a huge extent, in those narratives of Ahl al-Bayt regarding Qur’anic interpretation. The investigation of these narratives, not only leads to the derivation of Ahl al-Bayt’s methods of interpretation, but also provides the possibility of applying those methods throughout the Qur’an and leads us a step forward in the methodology of Qur’anic interpretation. Thus, in this article, with regard to the survived legacy of scholars of interpretation as well as to the scientific findings of the linguists, we attempt to conduct a methodological analysis of Ahl al-Bayt’s narratives about Qur’an to Qur’an commentary. Some of Ahl al-Bayt’s principal methods of interpretation represented in these narratives consist of: paying attention to the collocation relations, paying attention to the analogous verses, forming hypothetical analogies, paying attention to the semantic range of the Qur’anic vocabulary and phrases, intertextual interpretation, paying attention to the extensive encyclopedic information, and giving information about the historical events regarding the revealed verses and their interactions.