ماهيت روان شناسي اسلامي، پيشيني يا پسيني؟

بحث درباره روان شناسي اسلامي، چالش بر سر ماهيت و مفهومي مناقشه برانگيز مرتبط با معاني متفاوتي است كه از اين مفهوم ارائه شده است. اين مقاله از پيشيني و پسينيي بودن روان شناسي اسلامي سخن مي گويد. پرسش اساسي اين است كه روان شناسي اسلامي ماهيتي بالفعل و تحقق يافته دارد يا مفهومي بالقوه و امكاني است كه مي توان آن را محقق ساخت؟ در پاسخ، كوشش شد كه استدلال شود روان شناسي اسلامي ماهيتي پسيني دارد. در اين باره سه فرض اساسي با محور قراردادن نظريه رايشنباخ (تفكيك گردآوري از داوري) وجود دارد: نخست آنكه روان شناسي اسلامي نوعي علم ديني است، بنابراين مفهومي است امكاني؛ دوم اينكه نقصان فلسفي معادل با بطلان تجربي نيست؛ از اين رو، تحقق روان شناسي اسلامي به معناي نفي نظريه هاي روان شناسي معاصر نخواهد بود و سوم، اهميت پيش فرض هاي نظريه هاي علمي است كه پيامدش توجه به زيربناي نظريه هاي موجود روان شناسي و كوشش براي تدوين نظريه هاي نو براساس پيش فرض هاي اسلامي خواهد بود.