توالي سندنويسي روي يك ورق در تهران دورة قاجار: بررسي موردي وقف‌نامه‌هاي 1295 و 1298 هـ.ق حاجي عبدالله تاجر بلورفروش

متون داستاني و مطبوعاتي را با سرعت‌ مي‌خوانيم، اما آيا محقق و فهرست‌نگار مجاز است اسناد و مدارك دست‌نويس را سريع بخواند و ثبت نمايد؟ در اين‌جا با تمركز روي وقف‌نامه‌اي از تهران كه در تاريخ‌هاي 1295 و 1298 هـ.ق روي يك صفحه به ابعاد 29×61 سانتي‌متر تنظيم شده موضوع بررسي شده است. اين بررسي نشان داد كه واقف اعياني (اشجار و ابنيه) سه قطعه باغ را نخست در سال 1295 هـ.ق به صورت مفصل و ارض (زمين) را در مرحله‌اي ديگر به سال 1298 هـ.ق در حاشية همان وقفنامه به اختصار وقف كرده است. اين روش را مي‌توان «توالي سندنويسي روي يك ورق در دورة قاجار» ناميد. در اين روش محرّرِ سند دوم به دليل «وحدت موضوعي» بين هر دو سند، به صورت مختصر سند دوم را با استفاده از واژگان كليدي تنظيم مي‌كرده است. در اين سند «سجل وقوعي و اعترافي» اهميت زيادي دارد، چرا كه با اين نوع سجل، دو سند جداگانه از حيث زماني يك‌جا تصديق شده است.

We often read texts and printed material quickly, but should researchers and cataloguers read a hand-written document in the same way? This research focuses on an endowment deed (vaqf-nâme) from Qajar Iran dated 12951878/ measuring 61 x 29 cm. It shows that the founder of the endowment (vâqif) constituted the standing property of three gardens adjoining one another as an endowment (vaqf) in the first stage (12951878/) and then subsequently, in the margins of the deed, the land of the gardens was added to the endowment in the second stage (12981881/). The judicial endorsements, however, are all related to the second stage. We can conclude therefore that in the Qajar period it was common practice for scribes to record "a succession of legal acts that occurred at separate times" in one single document. In this case, the scribe of the second stage of legal proceedings refers to the first stage (recorded in full) using key words to avoid repetition. Moreover, the judicial endorsements are significant for both the first and second stage recorded in the document.