شهود و سازگاري آن با تفكر فلسفي در حكمت متعاليه

Intuition and its Consistency with Philosophical Thought in Transcendent Philosophy

در طول تاريخ تفكر، برهان و شهود دو روش دست يابي به حقيقت تلقي شده است. در اين راستا آنچه در وهله اول انديشمندان را به فكر واداشته اين است كه كداميك از اين دو طريق معتبرتر و كاربردي تر است. بررسي اين دو روش نشان مي دهد كه، گرچه هر يك از آن ها به تنهايي از مزاياي خاصي برخوردار هستند، ولي در عين حال حصر نظر به يكي از دو روش برهان و شهود، در مسير حقيقت يابي، چندان راهگشا نبوده، و توانايي حل بسياري از معضلات فكري انديشمندان را نداشته است. لذا تلفيق اين دو روش مورد توجه برخي متفكران قرار گرفته است. در واقع اين دسته از متفكران اسلامي، فلسفه اي شهودي را ابزار كار خود قرار داده اند، كه از جمله آنان مي توان به ملاصدرا اشاره نمود. پرسش پايه اين جستار عبارت است از: چگونه شهود ملاصدرا با فلسفه او سازگار است؟ در اين مقاله ضمن اشاره به پاره اي انتقادات در باب كاربرد شهود در فلسفه و پاسخ به آن ها با توجه به نظام حكمت صدرايي نشان خواهيم داد كه صدرا توانست به نحوي از شهود در فلسفه استفاده نمايد كه نه تنها به حيثيت تعقلي فلسفه خدشه اي وارد نگردد، بلكه چنين كاربردي با تفكر فلسفي صدرايي كاملاً هماهنگ باشد.

In the history of thought, reason and intuition are considered as two ways of reaching the truth. In this context, what primarily leds scholars to think about is that which of those two ways has been more reliable and functional. Exploring these two methods shows that, although each of them alone has certain advantages, but limiting ourselves to one of them in the search of truth, is not fruitful, and is not sufficient to solve the philosophical problems of thinkers. Combining these two methods is considered by some scholars. In fact these Islamic thinkers, make use intiutive philosophy, which Mulla Sadra is one of them. This article has a basic question: how Mulla Sadra's conception of intution is consistent with his philosophy? In this article, referring to some of the criticisms concernig applying intuition in philosophy and respond them based on transcendent philosophy, we will show that his method of using intiution in philosophy not only maintained intellectual aspect of philosophy, but also that is consistent with his philosophical thought.