روش شناسي مسئله جبر و اختيار در تفسير مجمع البيان

نوشتار حاضر در چند محور رهيافت علامه طبرسي به مقوله جبر و اختيار را از نظر گذرانيده است. در بخش نخست محورهاي فكري نظرگاه جبرانديشي در گستره مجمع البيان طرح شده است، در بخش دوم دلايل مورد استناد علامه طبرسي در مقام اثبات تفكر اختيار ذكر شده است، در بخش سوم چگونگي رفع تناقض ظاهري ميان انديشه اختيار با ساير آموزه هاي نظام اعتقادي اسلام در رويكرد تفسيري علامه طبرسي به بحث گذاشته شده، و بخش پاياني يادآور كاستي هايي است كه در پردازش و ارزيابي هايي موضوع جبر و اختيار در مجمع البيان ديده مي شود. در پايان چنين بدست آمده است كه رويكرد علامه طبرسي در اين مقوله صرفا قرآني است، و هر چند به خوبي مسئله جبر و اختيار را انعكاس داده است اما كامل نيست.

This paper investigates Allameh-Tabarsi's attitude toward determination and freewill in some aspects, at the first section it addresses intellectual aspects of determinism in Majma al-Bayan. The Second section of this paper investigates the reasons that Allameh-Tabarsi used to prove freewill. The third section of this paper discusses how to solve the contradictions that evidently exist between freewill and some issues in Islamic doctorinal system, and the last section mentions deficiencies in study and analysis of determination and freewill in Majmaol-Bayan. At the end we conclude that Allameh-Tabarsi's attitude in this issue is only Quranic and although Allameh-Tabarsi could analyze this issue very Well, it is not complete.