پديد آورندگان :
نقي پور دهكردي، پگاه دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , كوچكي، عليرضا دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , نصيري محلاتي، مهدي دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , خرم دل، سرور دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات
كليدواژه :
شاخص سطح برگ , سرعت جذب و ساخت خالص , سرعت رشد گياه , سرعت رشد نسبي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: كشاورزي پايدار مديريت بهينه منابع كشاورزي است كه ضمن رفع نيازهاي بشر، كيفيت توليدات كشاورزي و محيط زيست را تضمين و ظرفيت منابع آب و خاك را نيز حفظ مي‌كند. تاكنون پژوهش‌هاي مختلفي تأثير مثبت كشت مخلوط را بر استفاده بيشتر از زمين (نسبت برابري زمين)، شاخص‌هاي سطح برگ و ماده خشك، شاخص‌هاي رشد، عملكرد و غيره را نشان داده‌اند. اقبال جهانيان از گياهان دارويي در دهه‌هاي اخير در كنار برتري‌هاي پرشمار كشت مخلوط نسبت به تك كشتي سبب جلب توجه كشاورزان به توليد گياهان دارويي با كشت مخلوط شده است. بنابراين هدف از انجام اين آزمايش ارزيابي شاخص‌هاي رشدي سه گونه دارويي سياهدانه، گاوزبان اروپايي و هميشه‌بهار در كشت مخلوط جايگزيني بود.مواد و روش‌ها: اين آزمايش در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال زراعي 93-1392 انجام شد. تيمارها شامل كشت‌هاي مخلوط دوگانه سياهدانه-هميشه‌بهار، سياهدانه-گاوزبان اروپايي و هميشه‌بهار-گاوزبان اروپايي با نسبت‌هاي 50:50 و كشت مخلوط سه‌گانه سياهدانه-هميشه‌بهار-گاوزبان اروپايي با نسبت 33:33:33 و همچنين كشت خالص آن‌ها بود. دور آبياري هفتگي بود و نمونه‌گيري‌هاي فصل رشد به صورت تخريبي، هر دو هفته يكبار انجام شد. اندازه گيري تغييرپذيري روزانه شاخص‌هاي رشد در طي فصل رشد با استفاده از توابع مربوطه اندازه‌گيري شد و براي برازش توابع به داده‌ها و رسم شكل‌ها از نرم‌افزارهاي SlideWrite و MS Excel استفاده شد.نتايج و بحث: نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان شاخص سطح برگ (LAI) و كل ماده خشك توليدي (TDM) هركدام از گياهان سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي به كشت خالص آن‌ها اختصاص داشت و كمترين آن نيز در تيمار كشت مخلوط سه‌گانه آن‌ها به دست آمد. دليل اين نتيجه را مي‌توان كاهش تراكم هركدام از گياهان مورد بررسي در تيمارهاي كشت مخلوط دوگانه و سه‌گانه جايگزيني دانست. از سويي برخلاف اين نتايج، بالاترين اعداد ديگر شاخص‌هاي رشد از جمله سرعت رشد نسبي (RGR)، سرعت رشد گياه (CGR) و سرعت جذب و ساخت (آسيميلاسيون) خالص (NAR) در تيمارهاي كشت مخلوط به دست آمد كه در اين بين بالاترين ميزان اين شاخص‌ها براي هركدام از گياهان سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي در تيمار كشت مخلوط سه‌گانه به دست آمد. در توضيح اين نتايج، مي‌توان گفت چون در كشت مخلوط به دليل اشغال بيشتر آشيان‌هاي بومشناختي (اكولوژيك) توسط گياهان مورد كشت، آشيان‌هاي كمتري مي‌تواند در اختيار علف‌هاي هرز قرار بگيرد و بنابراين با كاهش شمار و تراكم گونه‌هاي علف‌هرز و همچنين پرهيز از رقابت و تداخل آن‌ها با گياهان مورد كشت، سبب بهبود شرايط رشدي براي گياهان در كشت مخلوط مي‌شود. از سوي ديگر در كشت مخلوط رقابت درون‌گونه‌اي به كمترين رسيده و اثرگذاري هاي مثبت گونه‌هاي كشت مخلوط بر يكديگر سبب بهبود رشد و در نتيجه شاخص‌هاي رشدي مي‌شود.نتيجه‌گيري: نتايج اين آزمايش نشان داد هرچند به دليل تراكم كمتر سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي در كشت مخلوط جايگزيني نسبت كشت خالص آن‌ها، شاخص سطح برگ و ميزان تجمع ماده خشك آن‌ها از كشت خالص كمتر بود، اما به دليل بهبود شرايط رشدي براي اين گياهان در تيمارهاي كشت مخلوط، سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي در كشت مخلوط، از نظر شاخص‌هاي رشدي ديگري مانند سرعت رشد گياه و سرعت جذب و ساخت خالص برتر از كشت خالص بودند. كشت مخلوط با تأثيري كه بر بهبود كيفيت خاك، افزايش ترسيب كربن و كاهش آب‌شويي نيتروژن مي‌تواند داشته باشد، در خدمات كشاورزي بوم شناختي (اگرواكولوژيك) بسياري سهيم است. نتايج اين تحقيق مؤيد استفاده بهتر گياهان سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي از منابع محيطي در تيمارهاي كشت مخلوط و تأثير شايان توجه آن بر شاخص‌هاي رشدي اين گياهان است. بنابراين با توجه به يافته‌هاي اين آزمايش به نظر مي‌رسد كه كشت مخلوط و به ويژه كشت مخلوط سه‌گانه سياهدانه، هميشه‌بهار و گاوزبان اروپايي مي‌تواند از نظر مديريت بوم شناختي منابع سودمند واقع شود.
چكيده لاتين :
Sustainable agriculture is the proper management of agricultural resources that meets the needs of
human and guarantees the quality of agricultural production and environment and also retains the capacity of soil
and water resources (Naghipoor Dehkordi et al., 2016). Hitherto, various research studies have shown the positive
effect of intercropping on greater use of the land (LER), leaf area index and total dry matter, growth parameters,
yield and other things. The people of the world turning to medicinal plants in recent decades along with numerous
advantages of intercropping for monoculture have attracted the attention of farmers to the production of the
medicinal plants via intercropping (Malik et al., 2011). Therefore, the objective of this study was to evaluate
growth indices for three species of black seed (Nigella sativa L.), borage (Borago officinalis L.) and marigold
(Calendula officinalis L.) in replacement intercropping series.
Materials and metods: This experiment was conducted at the research field of Ferdowsi University of Mashhad
during growing season of 2013-14. Treatments included double intercropping of black seed-marigold, black seedborage
and borage marigold-borage with ratios of 50:50, triple intercropping of black seed-marigold-borage with
ratios of 33:33:33 and their monoculture. A weekly irrigation period was conducted and destructive sampling was
carried out every two weeks. Measurement of daily changes in growth indices was done using relevant functions
and Slidewrite and MS Excel were used, respectively, to fit functions to data and draw the figures.
Results and discussions: The results showed that the highest amount of leaf area index (LAI) and total dry matter
(TDM) of each plant of black seed, marigold and Borage was dedicated to their monoculture and the lowest amount
of these was obtained through triple intercropping. The reason for this result could be related to reducing of the
density of any studied plants in double and triple replacement intercropping. However, despite these results, the
highest numbers of other growth indices such as relative growth rate (RGR), crop growth rate (CGR) and net
assimilation rate (NAR) was obtained in intercropping treatments in which the highest value for each plant of black
seed, marigold and borage was obtained in the triple intercropping treatment. Commenting on the present results,
it can be noted that in intercropping due to more occupying of niches by crops, fewer niches can be gotten to
weeds, so by reducing the number and density of weed species and avoiding the competition and their interaction
with crops, can cause improved growth conditions for plants in intercropping. On the other hand intra-specific
competition in intercropping are minimized and the positive impacts of intercropped species on each other leads
to improvement in growth and, thereby, improvement of the growth indices.
Conclusion: The results showed that, although leaf area index and total dry matter of intercropping treatments
were lower than in monoculture due to the lower density of black seed, marigold and borage in replacement
intercropping compared to their monoculture, due to the plants’ improved growing conditions in intercropping
treatments, both the crop growth rate and net assimilation rate of the plants in intercropping treatments were higher
than in monoculture. It has been proven that the effects of intercropping by its involvement in improved soil quality,
increased carbon sequestration and reduced leaching of nitrogen has contributed greatly to agro-ecological services
(Cong et al., 2015). The results confirm the better environmental resources use of black seed, marigold and borage
in intercropping treatments and their considerable effect on growth indexes of studied plant. Thus, according to he results, it seems that intercropping, especially triple intercropping of black seed, marigold and borage, can be
used for ecological resource management
