كليدواژه :
متغيرهاي بوم شناختي , كريجينگ , همپوشاني , Zea mays
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: يكي از راه هاي افزايش توليد در واحد سطح يا بهعبارت ديگر استفاده بهينه از اراضي، شناسايي ظرفيت توليد سرزمين و انتخاب مناسب ترين كاربري با ظرفيت توليد آن است. با توجه به اينكه ذرت داراي اهميت اقتصادي بالايي بوده و در تغذيه انسان، دام و طيور و در امور صنعت و داروسازي مصارف فراواني دارد و با تاكيد بر اهميت شناسايي پهنه‌هاي مستعد اين گياه كه مي‌تواند به توليد پايدار اين محصول در مناطق مستعد كمك نمايد، اين پژوهش با هدف شناسايي مناطق مستعد كشت ذرت در اراضي كشاورزي شهرستان علي‌آبادكتول (استان گلستان) با استفاده از تحليل‌هاي مكاني موجود در نرم افزار ArcGIS انجام شد.مواد و روش‌ها: در اين پژوهش در آغاز نيازهاي بوم شناختي گياه ذرت با استفاده از منابع علمي موجود تعيين شد. پس از آن لايه هاي اطلاعاتي متغيرهاي مورد نظر با روشهاي كريجينگ عام و معمولي و وزندهي عكس فاصله تهيه شد. اين لايه ها عبارت بودند از: دماهاي كمينه، ميانگين و بيشينه (به‌صورت سالانه و فصل رشد ذرت)، بارش سالانه، ماده آلي، شوري، بافت و عمق خاك. پس از تهيه لايه‌ها و طبقه بندي آنها بر پايه جدول نيازهاي محيطي ذرت، كار همپوشاني لايه ها انجام و نقشه نهايي تهيه شد. سپس لايه نهايي در چهار پهنه بسيار مناسب، مناسب، ضعيف و نامناسب طبقه بندي شد كه چگونگي انطباق نيازهاي گياه زراعي را با شرايط منطقه مورد بررسي نشان ميدهد.نتايج و بحث: نتايج به دست آمده از مقايسه روشهاي مختلف زمين آماري نشان داد كه براي تعيين توزيع بارندگي و دما در شهرستان علي آباد كتول، روش كريجينگ نسبت به روش IDW برتري دارد. روش كريجينگ عام به دليل رونددار بودن داده هاي اقليمي با توجه به شرايط توپوگرافي منطقه به عنوان بهترين روش انتخاب شد. بخش اعظم منطقه در محدوده مناسب و بسيار مناسب بر طبق جدول نيازهاي محيطي گياه ذرت قرار ميگيرد. نتايج نشان داد كه از لحاظ دما، محدوديت دمايي در اين منطقه براي ذرت وجود ندارد و بيشتر اراضي اين شهرستان در محدوده بسيار مستعد قرار مي گيرد. نتايج ميان‌يابي متغيرهاي خاكي در اراضي كنوني كشاورزي شهرستان علي آباد نشان ميدهد كه از لحاظ ماده آلي 2/69 درصد از اراضي كشاورزي (شامل بخشهاي شمالي استان) و از لحاظ شوري 5/83 درصد از اراضي كشاورزي شهرستان (قسمت اعظم اراضي كشاورزي جز بخش شمال شرقي) در محدوده بسيار مناسب قرار مي گيرد. در نهايت مشخص شد كه 55/58 درصد از اراضي كشاورزي براي كشت ذرت در محدوده بسيار مناسب و مناسب قرار دارند. اين مناطق داراي وضعيت مطلوب از نظر دماهاي كمينه ، متوسط و بيشينه و همچنين از لحاظ ماده آلي بودند. كمترين مساحت مربوط به پهنه نامناسب، در بخش جنوبي و مناطق مركزي مشاهد شد (86/13درصد). در اين مناطق برخي كلاس‌هاي نامناسب بافت خاك، مهم ترين عامل محدود كننده شناخته شد.نتيجه‌گيري: نتايج ارزيابي متغيرهاي اقليمي و خاكي و تطبيق آنها با نيازهاي محيطي ذرت نشان داد كه مناطق شمالي شهرستان علي‌آباد مناسبترين پهنه براي كشت ذرت ميباشد. در واقع هر چقدر كه از سمت شمال به طرف جنوب شهرستان پيش ميرويم از ميزان استعداد مناطق جهت كشت ذرت كاسته مي شود. در اين پژوهش در بين عاملهاي مورد بررسي، عامل هاي خاكي بيشترين تاثير را در تعيين مناطق مناسب جهت كشت ذرت داشتند. در كل عامل هاي اقليمي در اراضي شهرستان براي كشت اين گياه مناسب تشخيص داده شد.
چكيده لاتين :
One of the best ways to increase production per unit area or, in other words, ensure the optimum
use of land is the identification and selection of the most appropriate land uses based on their production capacity.
With regard to the high economic importance of corn and this crop’s role in human, livestock and poultry nutrition
and its many uses in the pharmaceutical industry and in order to emphasize the importance of identifying suitable
areas for the sustainable production of this crop, this study was conducted. Its objective was to identify suitable
areas for corn cultivation in agricultural lands of Aliabad Katool township, GolestanPprovince using spatial
analysis tools available in ArcGIS.
Material and methods: In this study, the environmental components included: average, minimum and maximum
temperatures (annual and growth season of corn); annual precipitation; and soil characteristics such as organic
matter (OM), EC, depth and texture. Then, all layer overlaid and zoning of lands was carried out in four classes
(highly suitable, suitable, less suitable and unsuitable) and this classification demonstrated the crop adaptation
with environmental factors.
Results and discussion: Through comparison of different interpolation methods, the results showed that Kriging
was the best model for identifying the distribution of precipitation and temperature in Aliabad-Katool township.
Moreover, Universal Kriging (UK) was the best model based on the existence of the trend existing between
climatic data due to topographic conditions. Many parts of the study area were classified as highly suitable and
suitable zones according to the agro-ecological requirements of corn. The results showed that there is no
temperature limitation, and all the regions were fitted to the highly suitable class. The interpolation of soil variables
results demonstrated that, about 69.2 percent of agricultural land (including the northern township) and 83.5
percent of total land area, with the exception of the north-eastern regions, were classified in the highly suitable
zone based on both OM and EC. The results showed that 55.58% of this region was high suitable and suitable for
corn cultivation since the minimum, maximum and average temperatures and OM were suitable for this crop’s
production in these classes. Also, the smallest (13.86%) area of unsuitable zone was located in the southern central
part of this township. Etedeli and Givi (2012) indicated that environmental factors such as the average minimum
temperature of growth period, sunshine during the growth stage, some land units and pH played major roles in
reducing the utility of land for corn production in the Shahre Kord region. Based on the study by Yitbarek et al.
(2013), Soil depth, moisture and fertility were the most important limiting factors in the physical assessment of
land suitability for cotton, corn, upland rice and sorghum in Abobo region, western Ethiopia. According to these
results, this region had moderately suitable conditions for the cultivation of corn. In agro-ecological zoning for
canola dry-land cultivation in Lorestan Province conducted by Esteghfari (2008), the IDW method was used for
mapping the environmental variables. In this research, maps of annual rainfall, mean annual temperature, mean
minimum temperature, soil pH and slope were prepared and finally overlaid, then suitable areas for canola
cultivation were determined for Lorestan Province.
Conclusion: Finding the results of soil and climatic variables and adapting them to the agro-ecological
requirements, showed that the northern regions of Aliabad Katool are highly suitable for cultivation of corn. In
fact, as much as from the North to the South of the township the capacity of the land for cultivation of corn had been reduced. In this area, some unsuitable classes of texture were identified as the main limiting factor. In general,
climatic factors were identified as suitable variables for corn cultivation in the agricultural lands
