تخمين تبخير از سطح خاك در حالت غير ماندگار و شرايط متغير رطوبتي

سابقه و هدف: بخش بزرگي از كشور پهناور ما به دليل واقع شدن در منطقه خشك و نيمه خشك، با كمبود آب رو‌به‌رو است. زيرا در اين نواحي، از يك سو بارش‌هاي آسماني و دسترسي به منابع آب محدودتر بوده و از سوي ديگر عوامل جوي مؤثر بر تبخير با شدت بيشتري عمل مي‌كنند. علاوه بر اين، تبخير از سطح خاك نه تنها باعث اتلاف آب مي‌گردد، بلكه ممكن است موجب شور شدن خاك نيز شود. هدف از اين پژوهش، اندازه‌گيري مقدار تبخير از سطح خاك لخت در شرايط متغير رطوبتي از جمله حضور و عدم حضور زهكش، لايه غير قابل نفوذ و سطوح مختلف ايستابي و همچنين برآورد مقدار تبخير با استفاده از مدل پارامتريك پيشنهادي زارعي و همايي بر مبناي معادله رطوبتي بروكز و كوري بود.مواد و روش ­ها: بدين منظور، لايسيمترهايي تهيه و با خاكي لوم- شني پر شد. مقادير تبخير تجمعي و لحظه‌اي لايسيمترها سه نوبت در روز اندازه‌گيري شد. همچنين مقدار تبخير با استفاده از مدل‌ مذكور بر مبناي معادله رطوبتي بروكز و كوري به صورت تابعي از افت سطح ايستابي برآورد شد.نتايج و بحث: ارزيابي مدل نشان داد كه بيشترين و كمترين كارايي مدل، به ترتيب به ازاي سطوح ايستابي 150 و 75 سانتي‌متر، مقادير 98 و 81 درصد به دست آمد. همچنين نتايج، همبستگي نزديكي بين مقادير اندازه‌گيري و برآورد شده نشان داد. كم برآوردي مدل را مي‌توان به تبخير ناشي از حركت رو به بالاي آب به صورت بخار، از بين رفتن ساختمان طبيعي خاك به هنگام كوبيدن نمونه‌ها و نيز خطاي اندازه‌گيري نسبت داد. افزون بر آن، با افزايش عمق سطح ايستابي، نتايج حاصل از مدل مطابقت بيشتري با مقادير اندازه‌گيري شده داشت.نتيجه­ گيري: مدل پارامتريك زارعي و همكاران تطابق بسيار خوبي با مقادير واقعي اندازه‌گيري شده تبخير نشان داد. بنابر اين مي‌توان از اين مدل براي تخمين تبخير در شرايط مشابه آب و هوايي استفاده كرد.