تعيين مناسب ترين روش زمين آمار در تهيه ي نقشه ي تغييرات شوري آب هاي زيرزميني (مطالعه ي موردي: دشت شيرامين، استان آذربايجان شرقي)

(Determining the Most Appropriate Geostatistical Method for Groundwater Salinity Mapping (Case Study: Shiramin Plain, East Azerbaijan Province

در سرتاسر دنيا و از جمله كشور ايران، آب هاي زيرزميني مهم ترين منابع تامين آب مورد نياز مي باشند. تعيين كيفيت آب در مديريت منابع از اهميت خاصي برخوردار بوده و پايش آن به عنوان يك اصل مهم در برنامه­ ريزي­ها بايد مد نظر قرار گيرد. هدف از انجام اين تحقيق، تعيين مناسب­ترين روش درون­يابي به منظور تحليل مكاني تغييرات هدايت الكتريكي (EC) و نسبت جذبي سديم (SAR) آب­هاي زيـرزميني دشت شـيرامين واقع در استان آذربايجان شرقي مي­باشد. اطلاعات مربوطه از تجزيه و تحليل نمونه­ هاي مربوط به 30 حلقه چاه عميق و نيمه­ عميق در منطقه­ ي مورد مطالعه و بر اساس آخرين نمونه ­گيري سال 1390 توسط سازمان آب منطقه ­اي استان آذربايجان شرقي به دست آمده­ اند. جهت انجام كار از روش­هاي زمين ­آمار مانند كريجينگ ساده (SK)، كريجينگ معمولي (OK)، كريجينگ گسسته و كوكريجينگ استفاده شد. براي بررسي همبستگي مكاني داده­ها، واريوگرام­ هاي تجربي هر يك از متغيرها و واريوگرام متقابل آن­ها، محاسبه و ترسيم شدند. ضريب همبستگي دو متغير، بر اساس واريوگرام متقابل آن­ها، 93/0محاسبه شد. براي هر دو پارامتر EC و SAR مدل كروي بر مبناي حداقل مقدار RSS به عنوان مناسب ترين مدل برازش داده شد. براي ارزيابي روش­ها از روش ارزيابي متقابل با معيار جذر ميانگين مربعات خطا (RMSE) و همچنين ضريب همبستگي (R) بين مقادير مشاهده شده و تخميني استفاده شد. نتايج تحقيق نشان داد كه روش كريجينگ ساده به دليل R بالاتر و RMSE پايين­تر نسبت به ساير روش­ها جهت تهيه نقشه تغييرات EC و SAR در منطقه مناسب ­ترين روش مي ­باشد.

In all of the world and including our country, groundwater is the most important resource for water supply needed. Determination of the quality of water has specific importance in the management of resources and its monitoring should be considered as an important principle in planning. The aim of this research is of the determination of the most appropriate interpolation method for spatial analysis of electric conductivity and sodium absorption ratio changes of groundwater of Shiramin plain located in East Azerbaijan province. The related information are obtained from analysis of the samples involving 30 deep and semi-deep wells based on the sampling of the year 1390 by regional water organization of East Azerbaijan province. The geostatistics methods such as simple, ordinary and discrete Kriging and also CoKriging were used for doing this research. For investigation of the spatial correlation of data, the experimental variograms of each variables and its reciprocal variogram were calculated and plotted. The correlation coefficient of two variables were calculated at 0.93 according to their related variogram. The spherical model was fitted as the most appropriate model for both of the EC and SAR parameters based on the minimum of RSS. The reciprocal estimating method with root mean square error criterion and also correlation coefficient (R) between the observed and estimated values was used for assessment of the reliabality of methods. The results of research showed that because of higher R and lower RMSE, the simple Kriging method was the most appropriate method within the others for preparation of the map of SAR and EC changes.