مطالعه اثر ضدميتوزي تركيب هاي آلكالوئيدي گونه بومي نواري علفي (Vinca herbaceae L.) در مقايسه با آلكالوئيدهاي گونه وارداتي نواري گلي (Catharanthus roseus L.)

Antimitotic effects of alkaloid compounds from native species of Vinca herbaceae L. compared with alkaloids of Catharanthus roseus L

نواري گلي (Catharanthus roseus L.)، يكي از گياهان دارويي مهم در دنياست كه بومي ماداگاسكار مي باشد. آلكالوئيدهاي اين گياه تقسيم ميتوز را مهار مي كنند. از جنس نواري (Vinca) تنها گونه نواري علفي (Vinca herbaceae L.) در مناطق شمال ايران مي رويد. در اين پژوهش آلكالوئيدهاي نواري گلي و نواري علفي جدا و اثر ضدميتوزي آنها بر سلول هاي مريستم ريشه پياز بررسي شد. آلكالوئيد هاي دو گونه نواري با حلال هاي مختلف الكل، اتر و كلروفرم به روش جداسازي مرحله اي جدا و با استفاده از دستگاه تبخير در خلا خشك شدند. پياز هاي يك اندازه بعد از سه روز قرار گرفتن در آب مقطر ريشه دار شدند. ريشه هاي اين پيازها به مدت 8 و 24 ساعت در معرض مقادير صفر، 0.2، 0.4 و 0.6 ميلي گرم بر ميلي ليتر آلكالوئيد هر گونه قرار گرفتند. تجزيه و تحليل مشاهدات با نرم افزار Minitab و آزمون Tukey انجام شد. مطالعه اثر آلكالوئيدهاي نواري گلي و نواري علفي بر ميتوز سلول هاي مريستم ريشه پياز نشان داد كه آلكالوئيدهاي هر دو گونه اثر ضدميتوزي داشته و باعث جلوگيري و كاهش تقسيم سلولي مي شوند. آلكالوئيدهاي هر دو گونه بر مراحل تقسيم ميتوز سلول ها اثر داشته و كروموزوم ها را در پروفاز ايستا نگه داشته و باعث فشردگي كروموزوم ها مي شوند. مقايسه آناليز واريانس و ميانگين داده ها، در برخي موارد براي هر دو گونه تفاوت معني دار با شاهد (تيمار غلظت صفر آلكالوئيد) داشت. آلكالوئيدهاي هر دو گونه باعث فشردگي و جدايي كروموزوم ها، مشابه اثر كلشي سين شدند. آلكالوئيد هاي نواري گلي و علفي را مي توان مثل كلشي سين براي پژوهش هاي سيتولوژي گياهي استفاده كرد ولي نواري گلي بهتر از نواري علفي بود.

Catharanthus roseus L. is one of the most important medicinal plants in the world. The alkaloids of this plant inhibit mitosis. Herbal periwinkle (Vinca herbacea L.) is the unique species of this genus، growing in north of Iran. In this study، anti-mitosis effects of Herbal periwinkle was studied related to Madagascaric for its effects on onion root meristem cells. The alkaloids of these plants were extracted by some different solvents including alcohol، ether، and chloroform and dried by vacuum rotary evaporator. Onions of the same size after three days were rooted in distilled water. The roots of the onions were treated at doses of zero، 0.2، 0.4، and 0.6 mg/ml alkaloids for 8 and 24 hours. The data analysis was performed with Minitab software and Tukey test. The results showed that alkaloids of both species presented antimitotic effect. Alkaloids of both species reduced and/or inhibited cell division and mitosis phases. Generally، alkaloids caused a drastic reduction of cell division and chromosome station at the end of prophase and chromosome condensation. Comparison of analysis of variance and the means in some cases showed significant difference for both species with the control (alkaloid at a concentration of zero). The alkaloid contents of the two species significantly affected chromosome condensation and separation like colchicine. The alkaloids of both species were usable for plant cytology studies similar to colchicine but the Madagascar periwinkle resulted better than native herbal periwinkle.