تحليل روند تغييرات زماني جريان رودخانه‎هاي استان مازندران با استفاده از آزمون ناپارامتري مان - كندال

Analysis of streamflow trend in Mazandaran rivers using non-parametric Mann-Kendal test

امروزه ارزيابي اثرات تغيير اقليم بر منابع هيدرولوژيكي يك منطقه، مهمترين پارامتر مورد بررسي قبل از هر گونه برنامه‌­ريزي در بهره‌­برداري منابع آب مي‌­باشد. آناليز روند دبي جريان رودخانه با استفاده از آزمون ناپارامتري مان-كندال براي حوزه آبخيز استان مازندران در دوره‌­هاي 30، 40، 50 و 60 ساله در سه مقياس زماني ماهانه، فصلي و سالانه و همچنين دبي اوج انجام پذيرفت. نتايج نشان داد كه اثر افزايش گازهاي گلخانه­‌اي و در نتيجه تغيير اقليم، روي رواناب رودخانه حوزه­‌هاي آبخيز منطقه اثر شديدي گذاشته كه باعث كاهش دبي رودخانه‌­ها به ويژه در قسمت شرقي حوزه‌هاي آبخيز استان شده است. نتايج آناليز روند در مقياس ماهانه نشان داد كه در اكثر ماه‌­ها به ويژه فصل تابستان، عمده ايستگاه­‌هاي هيدرومتري روند نزولي معني­‌داري را تجربه كردند. تنها در فصل زمستان براي ايستگاه‌­هاي هيدرومتري روند مثبتي را در طول چند دهه شاهد بوديم. به نظر مي­‌رسد روند افزايشي در فصل زمستان به‌دليل افزايش دما و در نتيجه ذوب شدن برف مي­‌باشد كه باعث افزايش دبي آب پايه و به تبع آن افزايش دبي رودخانه در طول زمان باشد. همچنين نتايج آناليز روند دبي اوج نشان داد كه در طول چهار دهه اخير، دبي اوج روند مثبتي را تجربه كرده كه به دليل تغييرات در الگوي بارش مي‌­باشد. دستاورد اين پژوهش مي­تواند در پيش‌­بيني خشكسالي­‌هاي آتي، برنامه‌­ريزي آبياري و مديريت منابع آب منطقه كمك شاياني باشد.

Nowadays, the impacts of climate change evaluation on watershed hydrological resources is the most important task before any water resources planning. Stream flow trend was analyzed using non parametric Man-Kendall test conducted for 30, 40, 50 and 60 year periods in three, monthly, seasonal and annual time-scales and also peak discharge in Mazandaran Province watersheds. Results showed that the increase in Greenhouse gases and consequently climate change influenced severely on river stream flow which led to reduced river stream flows, especially in the eastern parts of the region the trend analysis results showed that most of hydrometric stations had significant downward trend especially in summer season and only they experienced positive trend in winter. It seems that increase in winter season is due to temperature rise and consequently melting of snow which led to increase of base-flow and upward trend during the studied period. Results of peak flow trend analysis showed that upward trend for recent four decades is due to changes in precipitation pattern. The research achievement may considerably help in forecasting the upcoming drought, irrigation planning and water resources management.