تاثير زوال بذر بر واكنش ­هاي رشدي گندم تحت تنش غرقابي

The effect of seed deterioration on the growth response of wheat under waterlogging stress

سابقه و هدف:زوال بذر و تنش غرقابي از عواملي هستند كه منجر به كاهش رشد رويشي مي‏ شوند. كاهش رشد رويشي مي­ تواند به علت كاهش سرعت و درصد سبزشدن باشد كه منجر به كاهش تراكم جامعه گياهي شده و باعث عدم دستيابي به تراكم مطلوب به ويژه در شرايط نامساعد مزرعه شده درنتيجه عملكرد كاهش مي­يابد. از طرفي زوال بذر ممكن است روي رشد تك بوته تاثير گذار باشد كه رشد گياه را مي­توان با استفاده از مولفه­ هاي آناليز رشد به صورت كمي توصيف كرد. مواد و روش­ ها:به منظور بررسي مكانيسم­ هايي كه منجر به اين كاهش رشد مي­ شوند و بررسي اثر متقابل اين دو عامل، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي (3 تيمار كيفيت بذر به صورت 0، 72 و 144 ساعت پيري تسريع شده و 4 تيمار غرقابي شامل 0، 5، 10 و 15 روز غرقاب) در 4 تكرار انجام شد. در اين تحقيق بذرهاي گندم (رقم دريا) ابتدا در آزمايشگاه براي ايجاد تيمارهاي مختلف كيفيت بذر ، با روش تسريع پيري فرسوده شدند. يافته­ ها:نتايج حاصل از بررسي­هاي آزمايشگاه نشان داد كه زوال بذر منجر به كاهش سرعت، درصد جوانه­ زني و كاهش رشد رويشي گياهچه­ هاي حاصل مي‌شود.همچنين در گلخانه، گياهان طي دو مرحله پنجه‏ زني تيمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابي) و مرحله به خوشه‌رفتن تيمار شاهد (پس از اعمال تنش غرقابي) برداشت شدند..در مرحله پنجه­ زني تيمار شاهد، با افزايش زوال بذر تعداد بوته كاهش يافت. در مرحله خوشه‏ رفتن تيمار شاهد بين سطوح مختلف زوال بذر، تعداد بوته و تعداد پنجه تحت تاثير تيمار زوال بذر قرار گرفتند و با افزايش زوال بذر، تعداد بوته كاهش يافت، ولي تعداد پنجه در بذور فرسوده ­تر افزايش يافت. در مرحله پنجه ­زني تيمار شاهد (قبل از اعمال تنش غرقابي) كه پوشش زمين توسط گياهچه ­ها كامل نشده است، سطح برگ و وزن خشك وابسته به تراكم بوده و با كاهش تراكم در اثر زوال بذر، كاهش يافتند، ولي اعمال تنش غرقابي تنها سطح برگ در گلدان را كاهش داد. در مرحله پنجه ‏زني تيمار شاهد با افزايش زوال بذر سرعت رشد نسبي به طور معني ‏داري كاهش يافت ولي در مرحله خوشه ‏رفتن تيمار شاهد با افزايش زوال بذر سرعت رشد نسبي به طور معني ‏داري افزايش يافت. يكي از دلايل افزايش RGR در گياهان حاصل از بذور زوال ­يافته مي­ تواند به علت، جبران كاهش سرعت بسته شدن كانوپي ناشي از تراكم پايين بوته ­ها در اين گياهان باشد. پس از اعمال تنش غرقابي سرعت رشد نسبي، سرعت جذب خالص، نسبت سطح برگ و نسبت وزن برگ براي تيمار زوال بذر معني‏ دار شدند، ولي براي تيمار تنش غرقابي و اثر متقابل زوال بذر و تنش غرقابي غيرمعني ‏دار شدند.

Background and objectives: Seed deterioration and waterlogging stress are factors that lead to lower growth. Lower vegetative growth can cause lower emergence rate and percent and lead to lower plant density under unsuitable condition and decrease seed yield. On the other hand, seed deterioration may affe ct plant growth which can be used to quantify growth analysis. Materials and methods: In order to investigate the mechanisms that lead to the reduction of growth and interaction of these two factors, a factorial experiment was conducted in a randomized co mplete block design (3 treatments seed quality for 0, 72 and 144 hours of accelerated aging and four treatments involves waterlogging (0, 5, 10 and 15 days of flooding)) in four replications. In this research wheat seeds (Daria) were aged by accelerated ag ing in the laboratory for producing different seed quality treatments. Results: The results of laboratory studies showed that seed deterioration reduced germination and seedling growth. In the greenhouse, the plants during the tiller stage of control trea tment (TS) (before waterlogging stress) and heading stage of control treatment (HS) (after waterlogging stress) were harvested. By increasing accelerated aging, number of plants decreased in TS stage. In HS stage plant and tiller number affected by aged se ed, with increasing seed deterioration plant number reduced but tiller number increased. At TS stage ground cover was not 2 completed and leaf area and dry weight is depend on plant density and they reduced with seed deterioration. Waterlogging stress reduce d leaf area per pot. At TS stage with increasing seed deterioration relative growth rate (RGR) increased significantly. One of the reasons for higher RGR of plant from aged seeds is lower plant density and plants tend to compensate lower canopy closure. Af ter waterlogging stress RGR, Net absorption rate, relative leaf area and relative leaf weight significantly affected by seed deterioration but waterlogging stress and interaction effect of seed deterioration and waterlogging effects were not significant. Conclusion: Seed deterioration treatments, W aterlogging stress and their interaction were effective on the growth response mentioned in wheat