پديد آورندگان :
مروي، حميد دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي , رضواني مقدم، پرويز دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت - استاد , جهان، محسن دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت - دانشيار , آرمين، محمد دانشگاه آزاد اسلامي سبزوار - گروه زراعت و اصلاح نباتات - دانشيار
كليدواژه :
هنئوانه ابوجهل , تاريخ كاشت , كلوسينتين , كوكوربيتاسين , تراكم گياهي , عملكرد , اجزاي عملكرد
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: هندوانه ابوجهل يكي از گياهان دارويي مهم در طب سنتي مي‌باشد و عمدتاً در مناطق خشك و بياباني رشد مي‌كند كه تاكنون تحقيقات اندكي پيرامون نيازهاي زراعي آن انجام شده‌است. در بين عوامل مختلف زراعي تعيين مناسب‌ترين تاريخ كشت و تراكم گياهي جهت حصول عملكرد مناسب، ضروري‌ترين فاكتورها محسوب مي‌شود. اين پژوهش با هدف بررسي اثر تاريخ كاشت و تراكم بوته بر عملكرد و اجزاي عملكرد گياه دارويي هندوانه ابوجهل انجام شد.
مواد و روش‌ها: آزمايش به‌صورت مزرعه‌اي در قالب طرح اسپليت پلات با طرح پايه بلوك كامل تصادفي در 3 تكرار در سال زراعي 92-1391 در شهرستان سبزوار اجرا شد. فاكتور اصلي شامل سه تاريخ كاشت(15 فروردين، 15 ارديبهشت و 15 خرداد) و فاكتور فرعي شامل سه تراكم(2، 4 و 8 بوته در مترمربع) انتخاب شد. در پايان فصل رشد تعداد ميوه در مترمربع، وزن خشك تك ميوه، تعداد دانه در ميوه، وزن صد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت، عملكرد ميوه و عملكرد دانه به‌عنوان متغيرهاي كمي و درصد كوكوربيتاسين و كلوسينتين به‌عنوان متغيرهاي كيفي اندازه‌گيري شد.
يافته‌ها: نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تاريخ كاشت و سطوح تراكم بر اكثر صفات مورد مطالعه تأثير معني‌داري داشتند ولي اثرات متقابل در بيشتر صفات معني‌دار نشد. تأخير در كاشت سبب كاهش معني‌دار تعداد ميوه در مترمربع، عملكرد بيولوژيكي، عملكرد ميوه و دانه، شاخص برداشت، مقدار كلوسينتين و كوكوربيتاسين ميوه شد ولي وزن صد دانه و تعداد دانه در ميوه تحت تأثير تاريخ كاشت قرار نگرفت. اختلاف معني‌داري بين تاريخ كاشت اول و دوم از نظر تعداد ميوه در مترمربع، عملكرد دانه، شاخص برداشت، مقدار كلوسينتين و كوكوربيتاسين ميوه وجود نداشت. تاريخ كاشت 15 خرداد بيشترين وزن خشك تك ميوه را توليد نمود ولي اختلاف آن با تاريخ كاشت 15 فروردين معني‌دار نبود. با افزايش تراكم، تعداد ميوه در مترمربع، عملكرد بيولوژيك، عملكرد ميوه و عملكرد دانه، مقدار كلوسينتين و كوكوربيتاسين ميوه به‌صورت معني‌داري افزايش يافت. وزن خشك تك ميوه، تعداد دانه در ميوه، وزن صد دانه و شاخص برداشت تحت تأثير تراكم بوته قرار نگرفت. اختلاف معني‌داري بين تراكم 4 و 8 بوته در مترمربع از نظر تعداد ميوه، عملكرد بيولوژيك، عملكرد ميوه، عملكرد دانه، مقدار كلوسينتين و كوكوربيتاسين ميوه وجود نداشت.
نتيجه‌گيري: به‌طوركلي نتايج اين آزمايش نشان داد بالاترين عملكرد دانه و ميوه در گياه هندوانه ابوجهل در تاريخ كاشت 15 فروردين و تراكم 4 بوته در مترمربع حاصل گرديد. از نظر صفات كيفي تاريخ كاشت 15 ارديبهشت و تراكم 8 بوته در مترمربع براي كوكوربيتاسين و تراكم 2 بوته در مترمربع براي كلوسينتين مناسب‌ترين تاريخ كشت و تراكم گياهي بود.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Bitter apple (Citrullus colocynthis L.) is one of the most important plant in traditional medicine that grows at arid and semi-arid conditions, little information about agronomic requirement of bitter apple is avalable. Among different agricultural managements, sowing date and plant density are the main factors for achiving highest yield.This study was conducted for evaluating the effects of sowing date and plant density on yield and yield components of bitter apple. Materials and methods: A field study was conducted as a split plot design based on a Randomized Complete Block design (RCB) with three replications at farm in Sabzevar, Iran in 2013. The main plots consisted of sowing date (4 April, 5 May, 5 June) and the sub plots consisted of plant density (2, 4, 8 plant.m-2). At harvesting time, number of fruit per square meter, fruit dry matter, number of seed per fruit, 100 seeds weight, biological yield, fruit and seed yield, harvest index were measured as quantitative variables and colocynthin and cucurbitacin content were measured as qualitative variables. Results: The result of analysis of variance showed that plant density and sowing date had significant effect on all studied traits but interactions between most of the studied traits were not significant. Delaying in sowing date significantly decreased number of fruit per square meter, biological yield, fruit and seed yield, harvest index, colocynthin and cucurbitacin content whereas seed weight and number of seed per fruit did not affect by sowing date.There was no significant difference between sowing date on June 4 and May 5 for number and dry matter of fruit, seed yield, harvest index, colocynthin and cucurbitacin content. Sowing date of June 5 had the highest fruit dry matter that had no significant difference with April 4. Increasing plant density was increased number fruit, biological yield, fruit and seed yield, colocynthin and cucurbitacin content. Plant density did not significantly effect on fruit dry matter, the number of seed per fruit, 100 seed weight and harvest index. There were no significant difference between 4 and 8 plant.m-2 for fruit number per square meter, biological yield, fruit yield and seed yield, colocynthin and cucurbitacin content. Conclusion: Overall, the result of this experiment showed that the highest seed yield and fruit yield were obtained on April 4 sowing date and 4 plant.m-2. In terms of quality of active components, the best sowing date and plant density were on May 5 and 8 plant.m-2 for cucurbitacin and 2 plant.m-2 for colocynthin.
