پديد آورندگان :
خرم دل، سرور دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات - استاديار , رضواني مقدم، پرويز دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات - استاد , هوشمند، مينا دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , معلم بنهنگي، فاطمه دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت و اصلاح نباتات
كليدواژه :
وسمه , عملكرد اينديگو , گياه فراموش شده , گياه دارويي , كود دامي , تراكم بوته , اجزاي عملكرد دانه
چكيده فارسي :
وسمه (.Indigofera tinctoria L) گياهي فراموشي شده و دارويي از خانواده بقولات است. اين گياه يكساله، دوساله و چند ساله است، ولي اغلب به صورت يكساله كاشته مي شود. اينديگو كه در صنعت براي رنگزائي استفاده ميشود، از برگهاي وسمه استخراج ميگردد. اينديگو رنگ آبي دارد. وقتي دو گروه ايند و كسيل به طور خود به خود در شرايط حضور اكسيژن هستند، يك مولكول اينديگو تشكيل مي گردد. وسمه در درمان يبوست، بيماري هاي كبدي، تپش قلب و نقرس كاربرد دارد و ضد عفوني كننده و قابض است. برگهاي آن تقويت كننده رشد مو هستند. هدف از اين مطالعه بررسي اثر سطوح كود دامي و تراكم بوته بر خصوصيات كمي و كيفي گياه فراموش شده و دارويي وسمه در شرايط آب و هوايي مشهد بود.
مواد و روشها: اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي و با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در دو سال زراعي 93- 1392 و 9-1393 اجرا شد. تركيب هاي تيماري آزمايش شامل پنج سطح كود دامي از نوع كود گاوي پوسيده (صفر، 10، 20، 30 و 0؛ تن در هكتار) و چهار تراكم بوته ( 10، 20، 30 و 0 : بوته در مترمربع) بودند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع ہوته، قطر تاج پوششي، اجزاي عملكرد (شامل تعداد شاخه جانبي هر ہوته، تعداد غلاف در ہوته، تعداد بذر در ہوتہ و وزن بدر كد را ہوتہ)، عملكرد برگ، عملكرد غلاف، عملكرد ساقه، عملكرد زيست توده و محتوي و عملكرد اينديگو وسمه بودند.
يافته ها: نتايج در سال دوم آزمايش نشان داد كه اثر سطوح كود دامي و تراكم بر ارتفاع بوته، قطر تاج پوشش، تعداد شاخه جانبي در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد بذر در بوته، وزن بذر در بوته، عملكرد برگ، عملكرد ساقه، عملكرد غلاف، عملكرد زيست توده و عملكرد اينديگو وسمه معني دار (0/01≥p) بود. بيشترين و كم ترين قطر تاج پوشش در كاربرد 30 تن كود دامي و شاهد (به ترتيب با 88/3 و 16/6 سانتي متر) به دست آمد. بيشترين قطر تاج پوشش تحت تأثير تراكم 30 بوته در مترمربع (59 سانتيمتر) حاصل شد. بيشترين عملكرد برگ در شرايط مصرف 30 تن كود دامي در هكتار (250/99 گرم بر مترمربع) تراكم 30 بوته در مترمربع (37/: 22 گرم بر مترمربع) به دست آمد. همچنين بيشترين عملكرد اينديگو در مصرف 30 تن در هكتار (2/01 گرم بر مترمربع) حاصل گرديد. با افزايش تراكم بوته از 10 به 30 بوته در مترمربع، عملكرد اينديگو 16درصد افزايش يافت.
نتيجه گيري: با افزايش مصرف كود دامي از صفر تا 30 تن در هكتار عملكرد كمي و كيفي وسمه افزايش يافت. همچنين با افزايش تراكم پورته از: ه 1 به ه 3 بوته در مترمربع، رشد، اجزاي عمل كرد و عمل كرد برگ، ساقه، غلاف و اينديگو وسمه به طور معني داري افزايش يافت.
چكيده لاتين :
Introduction True indigo (Indigofera tinctoria L.) is a forgotten crop and medicinal plant from Fabaceae family. The plant is annual, biennial and perennial, but it is cultivated as an annual plant (6). A material called Indigo is extracted from the leaves of true indigo which is extensively used in industries for dying objects. It is blue in color. Indigo is formed when two indoxyl groups combine spontaneously in the presence of oxygen to form an indigo molecule (14). Materials and methods In order to study the effects of cow manure and plant density on quantitative and qualitative criteria of true indigo as a forgotten and industrial crop, an experiment was conducted as factorial layout based on a randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station, Ferdowsi University of Mashhad during two growing seasons of 2013-2014 and 2014-2015. Experimental treatments were five cow manure levels (10, 20, 30 and 40 t.ha-1) and four plant densities (10, 20, 30 and 40 plants.m-2). Studied traits were plant height, canopy diameter, yield components (such as number of branches per plant, number of pods per plant, number of seeds per plant and seed weight per plant), leaf yield, pod yield, stem yield, biological yield, indigo content and indigo yield of true indigo. Results and discussion The results indicated that the effects of cow manure and plant density were significant (p≤0.01) on plant height, canopy diameter, number of branches per plant, number of pods per plant, number of seeds per plant, seed weight per plant, leaf yield, stem yield, pod yield, biological yield and indigo yield of true indigo. The highest canopy diameter was observed in 30 ton cow manure per ha (88.3 cm) and the lowest was shown for control (16.6 cm). The maximum canopy diameter was related to 30 plants.m-2 with 56 cm. The highest leaf yield was obtained in 30 ton cow manure per ha with 250.69 g.m-2. The maximum leaf yield was related to 30 plants.m-2 with 224.37 g.m-2. The highest indigo yield was achieved in 30 ton cow manure per ha (2.01 g.m-2) and by increasing plant density form 10 to 30 plants.m-2, indigo yield was enhanced up to 16%. Conclusion By increasing cow manure application from zero to 30 t.ha-1 quantitative and qualitative yield of true indigo was enhanced. By enhancing plant density from 10 to 30 plants.m-2 growth, yield components, leaf yield, stem yield, pod yield and yield indigo of true indigo were improved.
