بررسي اثر تنش خشكي بر درصد پروتئين، روغن و تركيب اسيدهاي چرب دانه سويا

Study the effect of drought stress on oil, protein percent and fatty acids composition of soybean grain

به منظور بررسي اثر تنش خشكي بر تركيبات شيميايي دانه و تعيين مرحله اي كه تنش خشكي بيشترين اثر را بر تركيبات دانه مي گذارد، پژوهشي در قالب طرح اسپليت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك كامل تصادفي در دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي شامل تنش خشكي به صورت قطع آبياري در مراحل گل دهي، تشكيل غلاف و پر شدن دانه و شاهد (عدم تنش)، دو رقم سويا (ويليامز و L17) و بذرهاي حاصل از سه تاريخ كشت مختلف در سال قبل در مغان (20 ارديبهشت، 20 خرداد و 20 تير) بود. صفات مورد بررسي شامل درصد اسيدهاي چرب مهم سويا، درصد روغن و پروتئين دانه سويا بود. نتايج نشان داد كه اثر تنش خشكي بر درصد روغن و پروتئين دانه و اسيدهاي چرب به جز اسيد پالميتيك معني دار بود. كمترين درصد روغن (19/29%) و بيشترين درصد پروتئين (37/36%) در تنش خشكي در مرحله پر شدن دانه به دست آمد. اثر متقابل تنش خشكي و رقم و همچنين اثر متقابل تنش خشكي و تاريخ كشت بذرها در سال اول بر درصد اسيد اولئيك دانه معني دار بود. بيشترين درصد اسيد اولئيك (25/75%) و كمترين درصد اسيد لينولنيك (5/98%) در رقم ويليامز در تنش مرحله پر شدن دانه مشاهده شد. با توجه به اين كه هدف عمده كشت سويا در ايران توليد روغن مي باشد و تنش خشكي در مرحله پر شدن دانه اثر منفي بر روغن دانه دارد، آبياري در اين مرحله از رشد زايشي سويا جهت حصول عملكرد قابل قبول روغن ضروري است.

In order to assess the effect of drought stress on see chemical compositions and determining the stage of plant grwoth that drought stress has the most effect on seed compositions, an experiment was conducted as split factorial based on complete randomized blocks design in three replications in agriculture faculty of Tarbiat Modares University in 2014. Four treatments of drought stress were: withholding irrigation at flowering stage, pod formation, seed filling stage, and control (without stress). The other treatments were two soybean cultivars (Williams and L17) and the seeds obtained from three planting dates in Moghan in a last year (10 May, 10 June and 10 July). The measured traits included fatty acids percent, oil and protein percent of soybean grain. The results indicated that effect of drought stress was significant on oil and protein percent and also fatty acids, except palmitic acid. The lowest percent of oil (19.29%) and the highest percent of protein (37.36 %) were obtai ned by drought stress at seed filling stage. The highest percent of oleic acid (25.75%) and the lowest linolenic acid (5.98%) was observed in Williams cultivar at drought stress at seed filling stage. Regarding that the main purpose of soybean planting in Iran is oil production and drought stress at seed filling stage has negative effect on it, so irrigation in this stage is necessary to achieve desirable oil yield.