اثر آتش سوزي و چرا بر تراكم، تنوع و غناي بانك بذر خاك در مراتع نيمه استپي زاگرس مركزي

Effects of fire and grazing on density, diversity and richness of soil seed bank in semisteppe rangelands of Central Zagros region, Iran

آتش سوزي به همراه چراي دام، دو عامل مهم در تعيين ساختار و تركيب گونه اي جوامع گياهي به ويژه در مراتع خشك و نيمه خشك مي باشند. اين مطالعه با هدف بررسي اثر آتش سوزي و چراي دام بر خصوصيات بانك بذر خاك شامل تراكم، تنوع و غناي گونه اي در مراتع نيمه استپي زاگرس مركزي انجام شد. نمونه برداري به روش تصادفي طبقه بندي شده و در 12 سايت با سابقه آتش سوزي يك و پنج ساله انجام گرفت كه تحت چراي سبك و سنگين قرار داشتند. نمونه هاي خاك در فصل پاييز و از دو عمق 5-0 و 10-5 سانتي متري به وسيله آگر برداشت شد و به گلخانه منتقل گرديد و در بستر مناسب كشت داده شد. به مدت 6 ماه تمامي بذور جوانه زده در گلخانه شناسايي و شمارش شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد كه در آتش سوزي يك ساله و تحت شرايط چراي سبك و سنگين، آتش سوزي باعث كاهش معني دار تراكم، غنا و تنوع گونه اي بانك بذر خاك مي شود. در آتش سوزي 5 ساله و تحت شرايط چراي سبك، غناي گونه اي و تنوع نسبت به منطقه شاهد افزايش معني داري پيدا مي كند. همچنين نتايج نشان داد كه آتش سوزي و چرا هيچ گونه اثر معني داري بر بانك بذر لايه زيرين خاك ندارند و اين موضوع بيانگر نقش عمق خاك در كاهش تاثير آتش و چرا مي باشد. به طور كلي نتيجه گيري مي شود كه مديريت چرا پس از وقوع آتش سوزي در اين مناطق، نقش مهمي در احيا پوشش گياهي از طريق بانك بذر خاك دارد.

The structure and composition of plant communities are mainly affected by fire and grazing, especially in arid and semiarid rangelands. This study aimed to investigate the role of fire and grazing on soil seed bank characteristics (density, diversity and species richness) in semi-steppe rangelands of Central Zagros. A stratified random sampling was used to collect the data from 12 sites with one and five years after the last fire, and with long term light and heavy grazing history. Soil samples were collected in the autumn by auger from 0-5 and 5-10 cm from the soil surface, and the samples were cultivated in the greenhouse. All the germinated seeds were identified and counted for a 6-month period. The results showed that the one year after fire treatment under both light and heavy grazing resulted to a significant decrease in density, richness, and diversity of the soil seed bank. The richness and diversity of soil seed bank in the fiveyear after fire treatment and under light grazing pressure increased significantly compared to its control site. According to the results, the soil seed bank in 5 to 10 cm from the soil surface did not vary statistically under fire and grazing pressure, indicating the role of soil depth in reducing the impact of fire and grazing. Overall, it can be concluded that the grazing management after a fire event has a key role in vegetation restoration through its effects on the soil seed bank.