تعيين مؤثرترين شاخص‌هاي معيار آب و آبياري بر شدت بيابان‎زايي (بررسي موردي: دشت‌هاي كاشان و آران بيدگل)

(Determination of the Most Effective Indicators of Water and Irrigation Criteria in Desertification Intensity (Case Study: Kashan and Aran Bidgol Plains

يكي از معيارهاي مهم در پديده بيابان‌زايي معيار آب و آبياري است كه تحت تأثير شاخص‌هاي مختلفي مي‌باشد و همگي تحت تأثير فعاليت‌هاي انساني هستند. در اين پژوهش به‌منظور تعيين مهمترين شاخص آب و آبياري در بيابان‎زايي دشت كاشان و آران بيدگل و نشان دادن اهميت مسئله فعاليت‌هاي انساني در پديده بيابان‌زايي پس از عمليات ميداني و جمع آوري اطلاعات لازم، به بررسي 13 شاخص آب و آبياري با استفاده از مدل IMDPA پرداخته شد. در پايان نقشه بيابان‌زايي حاصل از شاخص‌ها در سطح منطقه مورد مطالعه بر پاية واحدهاي كاري در محيط GIS تهيه شد. نتايج پژوهش نشان داد كه 84/58% از مساحت منطقه مورد مطالعه در طبقه شديد و 15/42% در طبقه متوسط بيابان‌زايي قرار دارد كه بيشترين ارزش عددي به ترتيب مربوط به واحدهاي كاري دشت ريگي واقع در دشت سر اپانداژ، اراضي مسكوني و صنعتي، اراضي كشاورزي دشت سر پوشيده و اپانداژ با طبقه شديد مي‌باشد. تجزيه و تحليل انجام شده بر روي ميانگين وزني ارزش‌هاي كمي شاخص‌هاي موثر بر معيار آب و آبياري در منطقه نشان مي‌دهد شاخص مقدار ساعت پمپاژ آب تأثير گذارترين شاخص در افزايش بيابان‌زايي منطقه مي‌باشد.

One of the important criteria of desertification is water and irrigation which is influenced by various indices, all of which are affected by human activities. In this research, in order to determine the most effective water and irrigation index in the desertification of Kashan and Aran Bidgol plains, and to show the importance of human activities in desertification, is water and irrigation indices of IMDPA model were investigated after on the field operations and collecting the necessary data. The GIS map of water and irrigation index based on work unit was extracted. The results showed that 84.58 percent of the study area is located in the intense class, and 15.42 percent in the medium class of desertification. The highest numerical value is related to the work units of the Sandy plains located on Epandage plains, residential and industrial land, and agricultural land of covered plains and Epandage plain with intense class, respectively. Analyses performed on the numerical values of weight average indices affecting water and irrigation criteria in the area indicate that the index of water pumping hours is the most influential index on accelerating rate of desertification in the region.