بررسي تغييرات زماني و مكاني شوري آب‏ هاي زيرزميني استان يزد با استفاده از روش زمين‏ آماري كريجينگ شاخص

Study of Spatial and Temporal Variations of Groundwater Salinity in Yazd Province using Indicator Kriging Geostatistical Method

استان يزد يكي از مناطق خشك ايران محسوب مي‏شود و كشاورزي آن به‏ ويژه كشت پسته به منابع آب زيرزميني وابسته است. در دهه‏ ها‏ي اخير عوامل طبيعي (خشك‏سالي و تبخير شديد) و فعاليت‏ هاي انساني (بهره ‏برداري غيراصولي از منابع آب زيرزميني) موجب كاهش شديد كيفيت و كميت آب‏ ها‏ي زيرزميني اين استان شده است. در اين مطالعه تغييرات مكاني شوري (EC) آب‏ هاي زيرزميني استان يزد با استفاده از روش‏ هاي زمين‏ آماري و نرم ‏افزار ArcGIS بررسي شد. بدين منظور از روش كريجينگ معمولي (OK) و كريجينگ شاخص (IK) به ‏ترتيب براي رسم نقشه‏ هاي پهنه‏ بندي و احتمالاتي شوري آب‏ هاي زيرزميني استفاده شد. نقشه‏ ها‏ي پهنه‏ بندي و احتمالاتي، افزايش و گسترش اراضي با شوري آب زيرزميني بيش از 8 دسي‏ زيمنس بر متر از سال 1382 تا 1391 را نشان دادند. همچنين مشخص شد كه آب‏هاي زيرزميني بخش ‏هايي از شهرستان ‏هاي اردكان، بافق، تفت و ابركوه وضعيت بسيار نامطلوبي از نظر شوري دارند و استفاده از اين آب‏ ها براي آبياري باغ هاي پسته، مي‏تواند عملكرد اين محصول را به‏ شدت كاهش دهد و كشت آن را در اين استان با خطر جدي مواجه سازد. بنابراين، براي جلوگيري از كاهش كيفيت بيشتر منابع آب زيرزميني اين استان، اقدامات مناسب مديريتي نظير ممنوعيت برداشت يا تعيين حقابه و نصب كنتور لازم و ضروري است.

Yazd Province is one of the most arid regions of Iran and its agriculture particularly pistachio cultivation depends on groundwater resources. In the recent decades, natural factors (drought and severe evaporation) and human activities (over- exploitation of groundwater) caused a sharp decline in the quality and quantity of groundwater in this province. In the present study, the spatial and temporal variations in groundwater salinity (EC) were evaluated using geostatistical methods and ArcGIS software. For this purpose, ordinary kriging and indicator kriging were used to prepare zoning and probabilistic maps, respectively. Zoning and probabilistic maps showed an increase of groundwater salinity towards higher than 8 dS/m from 2003 to 2012. It was also found that groundwater of Ardakan, Bafgh, Taft, and Abarkouh cities has a very bad condition in terms of salinity and using it for pistachio orchards irrigation can reduce seriously the yield of this plant and its cultivation in the province will be questionable. So as to avoid lowering the quality of groundwater resources in the province, appropriate management measures such as well volumetric water gauge installation and banning both well water extraction and new well water allocation are required.