برآورد ميزان فرسايش آبي و خاك تلف شده از يك خندق در سطح حوضه ي آتش بيگ

Estimation of Water Erosion and Soil Lose from Single Gully on Atashbeig Catcment Surface

حساسيت دامنه­ ها نسبت به فرسايش آبكندي در محدوده­ هاي مختلف جغرافيايي و شرايط اقليمي حاكم، بسيار متفاوت است. در دامنه­ هاي كوهستان­ هاي نيمه­ خشك، تلف شدن خاك در اثر انواع فرسايش، به ويژه فرسايش آبكندي در اثر رواناب­ هاي جاري در سطوح شيب­ دار، از جدي­ ترين مسائل ژئومورفولوژيكي، هيدرولوژيكي، انساني و از عمده ­ترين معضلات زمين­ هاي تحت كشت در بخش­ هاي مرتفع حوضه­ ها در دهه­ هاي اخير محسوب مي­شود. در زيرحوضه­ ي آتش ­بيگ (در موقعيت جغرافيايي ''­00 °37 ° تا ''20 °37 عرض شـمالي و ''45 °46 تا ''15 °47 طول شرقي قرار گرفـته است) آبكندها به عنوان يكي از اشكال مهم حاصل از فرسايش تسريع شـده در شيب­ هاي نسبتاً تنـد در دامنه­ هاي متشكل از سازندهاي مستعد به فرسايش تشكيل و با توجه به تراكم آبكندهاي تشكيل شده، مي ­توانند مواد دامنه ­اي را در زمان كوتاهي به پاي دامنه ­ها منتقل سازند. در اين مقاله سعي شده است با استفاده از روش­هاي كمي و به كارگيري روابط تجربي (E،Tr،Dg،...) فرسايش و ميزان خاك تلف شده از يك خندق مجزا برآورد شده است. در ابتدا با استفاده از ضريب هيدروترمال (HTK) استعداد منطقه براي ايجاد خندق­ ها بررسي و سپس با استفاده از روابط متناسب، ويژگي­هاي رواناب­ ها از نظر زمان جابجايي به صورت كمي بررسي شد و ميزان رسوب حاصل از يك خندق مجزا برآورد گرديد (Dg). نـتايج حاصل اين بررسي­ ها حاكي از اين است كه شـدت فرسايش آبـكندي در بخش­هاي مختلف حوضه­ ي آتش ­بيگ متفاوت است. در قسمت­ هاي مياني حوضه شدت فرسايش بيشتر از ساير بخش ­هاي حوضه مشاهده مي­شود. نتايج حاصل از به كارگيري HTK نشان مي­دهد كه در حدود پنج ماه از سطح حوضه­ ي مورد مطالعه از نظر پارامترهاي اقليمي براي ايجاد آبكندهاي عميق مساعد مي­باشد. با توجه به نتايج حاصل از به كارگيري رابطه­ ي آستانه ­ي فرسايش در حوضه­ ي آتش­ بيگ، مي­توان گفت كه ميزان فرسايش در بيشتر بخش­ هاي حوضه از خط آستانه­ بسيار بيشتر است.

slope susceptibility is very vary to water erosion in geographical regions and climatic conditions .In recent time, losses of soils by gully erosion is serious work on geomorphological, hydrological and man aspect. Delivery of losses slope is treated farmer lands. gullies -as one main erosion form- is made on steep slopes and on susceptible surface material to erosion in Atashbeig Catchment (located at 37° 00' to 37° 20' E and from 46° 45' to 47° 15' N). Runoff is delivered materials to foot slopes at short time. In this paper is analysis rate erosion and rate of soil lose at single of gully by use of quantitative methods. In first step ,is investigated condition of region for gully form by use of Hydrotermal index(HTK). Then is studied runoff property taking into movement time and rate of sediment that is delivery to river by single gully(Dg) .The results of these studies show that is vary of erosion rate at throughout of Atashbeig catcment.Erosion is very intensive in middle part of this catchment .HTK show that is favorabel land of stady area at 5 month for gully erosion. Also the results suggessted that rate erosion is high in all part of area