ارزيابي كارايي پسآب تصفيه ‌شدۀ شهري در احياء مناطق بياباني (بررسي موردي: تصفيه‌خانۀ فاضلاب شهر سبزوار)

(Feasiibiilliitty Assessmentt off Use off Reffiined Urban Wasttewatter ffor Recllamattiion off Ariid Lands (Case sttudy:: The Urban Wasttewatter Treattmentt Pllantt off Sabzevar

يكي از راه‌حل‌هاي منطقي توسعه منابع آب و تامين بخشي از آب مورد نيازِ كشور، استفاده از پسآب تصفيه شدۀ شهري است. در اين مقاله سنجش كارآيي پسآب تصفيه‌خانه فاضلاب شهر سبزوار به مدت سه سال (91-88) و با هدف ارزيابي كيفي آب و درصد زنده‌ماني گونه‏ هاي كشت شده مورد بررسي قرار گرفت. پسآب كارخانة مذكور از سال 1388 در پروژۀ احيا اراضي بياباني منطقۀ دروكِ شهرستان سبزوار، مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد اين پژوهش در قالب طرح بلوك‌هاي كاملا تصادفي با سه تيمار (گونه‏ هاي‌ تاغ، آتريپلكس و قره‌داغ) و 9 تكرار مورد بررسي قرار گرفت. براي بررسي كيفيت آب، نمونه‌برداري از پسآب در دو نقطۀ خروجي از تصفيه‌خانه و ورودي به مخزن ذخيره آب در محلِ پروژۀ بيابان‏زدايي انجام و براي سنجش مواد آلوده كننده آزمايش شد. نتايج اين قسمت از پژوهش نشان داد كه به جز مقدار زياد كلي‌فرم، محدوديتي براي استفاده از پسآب براي آبياري وجود ندارد كه مخلوط كردن آن با سيلاب‌هاي فصلي در مخزن ذخيره و سپس استفاده از آن براي آبياري، اين محدوديت نيز برطرف مي‌شود. پسآب مورد بررسي از نظر طبقه‌بندي آب به روش ويل كاكس نيز داراي شوري زياد با سديم كم است (C3-S1)، و در طبقه آب‌هاي متوسط و مناسب براي استفاده در كشاورزي و آبياري، قرار مي‌گيرد. براي ارزيابي هدف دوم، هر كدام از مناطق بوته‌كاري شده در سال‌هاي 1389، 1390 و 1391، به سه قسمت ابتدايي، مياني و انتهايي و هر قسمت به سه بخش ابتدا، ميانه و انتها تقسيم شد (نه تكرار) و در هر قسمت نواري (ترانسكت) 120 متري در طول پشته‏ ها (فارو‌ها)، براي بررسي تراكم بوته‌ها، تعبيه شد. نتايج پژوهش نشان داد كه به طور متوسط سالانه 67، 74/3 و 90/3 درصد بوته‌هاي تاغ، آتريپلكس و بوته‌هاي قره‌داغ به ترتيب مستقر شده‌اند. نتايج تجزيۀ واريانس داده‌هاي به دست آمده از سه تيمار تأثير پسآب بر استقرار تاغ، آتريپلكس و قره‌داغ، از تفاوت معني‌داري در سطح يك درصد، در هر كدام از سه سال مورد مطالعه، برخوردار است.

One of the methods for water resources development to meet water supply requirements, is the use of treated urban wastewater. In this paper, the feasibility of use of refined urban wastewater of Sabzevar was evaluated. This study was implemented in Dorok desert land located in southwest of Sabzevar over three year( 2009- 2011). In order to meet this general objective, the complete randomized block design with three treatments (Haloxylon, Atriplex and Nitraria schober) in 9 replicates per treatment was selected. To evaluate the quality of the effluent, the samples were taken from sewage wastewater treatment plant of Sabzevar and entering water to the collecting reservoir. The samples were analyzed in the laboratory to study the major contaminants based on environmental standards for sewage in Iran. The results of this part of study showed that all evaluated parameters are suitable for irrigation, except for two parameters of Dissolve Oxygen (it was solved by mixing it with seasonal flooding) and coliforms count in the effluent. The results in terms of classifying the quality of wastewater for agriculture and irrigation by Wilcox diagram, showed the class C3-S1, which means relatively suitable class. To evaluate the second objective, areas planted were divided into three sections and each section is divided into three parts (9 repetitions). For evaluation of plant density (percentage of plant), 120m transects was used and the results showed that on average, 67 percent of Haloxylon, 74.3 percent of Atriplex and 90.3% of Nitraria schober have survived. The results are indicators of match effects which are at 1% level meaningful.